- Η υψηλή χοληστερίνη μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας, αλλά δεν απαιτεί πάντα φαρμακευτική αγωγή. Ο γιατρός θα αξιολογήσει τον κίνδυνο με βάση το προσωπικό ιστορικό και τις εξετάσεις.
- Οι φυσιολογικές τιμές λιπιδίων περιλαμβάνουν: ολική χοληστερόλη κάτω από 200 mg/dL, LDL κάτω από 100 mg/dL, HDL πάνω από 60 mg/dL και τριγλυκερίδια κάτω από 150 mg/dL.
- Για τη διαχείριση της χοληστερίνης, προτιμώνται αρχικά υγιεινές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως διατροφή και άσκηση, ενώ φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρειαστεί εάν αυτές οι αλλαγές δεν είναι αποτελεσματικές.
Πρέπει πάντα να παίρνετε φάρμακα αν έχετε υψηλή χοληστερίνη ή μπορείτε να διαχειριστείτε τα επίπεδά της φυσικά; Δείτε πώς ο υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις.
Πρέπει οπωσδήποτε να πάρετε στατίνες ή άλλα φάρμακα για να διαχειριστείτε την υψηλή χοληστερίνη; Όχι πάντα. Η υψηλή χοληστερίνη μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας, δηλαδή την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακής νόσου. Άλλοι παράγοντες, όπως η ηλικία, το βάρος, το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό, μπορούν επίσης να παίξουν σημαντικό ρόλο.
Ο γιατρός σας θα αξιολογήσει τον κίνδυνό σας για καρδιοπάθεια βάσει της εξέτασης, του προσωπικού σας ιστορικού και των εξετάσεών σας. Αυτές οι πληροφορίες θα σας βοηθήσουν να αποφασίσετε μαζί με τον γιατρό σας πώς να αντιμετωπίσετε την υψηλή χοληστερίνη. Οι συνήθεις επιλογές είναι υγιεινή διατροφή και άσκηση ή υγιεινή διατροφή και άσκηση μαζί με φαρμακευτική αγωγή.
Μπορούμε να ρίξουμε την χοληστερόλη χωρίς τις στατίνες; – Τι λένε οι ειδικοί για τις εναλλακτικές επιλογές
Τι είναι η χοληστερίνη
Η χοληστερίνη είναι ένα είδος λιπιδίου, μια λιπαρή, κηρώδης ουσία που βρίσκεται στο αίμα σας. Υψηλά επίπεδα χοληστερίνης μπορούν να συσσωρευτούν μέσα στις αρτηρίες, προκαλώντας απόφραξη και στένωση, που δυσκολεύει τη ροή του αίματος. Μπορεί να σχηματιστούν θρόμβοι αίματος, οι οποίοι μπορούν να αποσπαστούν και να προκαλέσουν εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι χοληστερίνης:
- Χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (LDL) ή «κακή χοληστερίνη». Όταν τα επίπεδα LDL είναι πολύ υψηλά, αυξάνεται ο καρδιαγγειακός κίνδυνος. Η LDL είναι η χοληστερίνη που συσσωρεύεται και φράζει τις αρτηρίες.
- Χοληστερόλη υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (HDL) ή «καλή χοληστερίνη». Υψηλότερα επίπεδα HDL μπορούν να «καθαρίσουν» την LDL χοληστερόλη, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και προστατεύοντας την καρδιά.
Τα τριγλυκερίδια είναι ένα άλλο είδος λιπιδίων στο αίμα. Αποθηκεύουν τις έξτρα θερμίδες από την τροφή σας, τις οποίες το σώμα σας μπορεί να χρησιμοποιήσει ως ενέργεια. Όπως και η υψηλή χοληστερίνη, τα υψηλά τριγλυκερίδια μπορούν να σκληρύνουν τις αρτηρίες και να οδηγήσουν σε καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό.
Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα;
Το λιπιδαιμικό προφίλ είναι μια εξέταση που μετρά τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Οι φυσιολογικές τιμές είναι οι εξής:
- Ολική χοληστερόλη: κάτω από 200 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL)
- LDL χοληστερόλη: κάτω από 100 mg/dL ή κάτω από 70 mg/dL εάν έχετε καρδιοπάθεια, διαβήτη, καρδιακό επεισόδιο ή εγκεφαλικό
- HDL χοληστερόλη: πάνω από 60 mg/dL
- Τριγλυκερίδια: κάτω από 150 mg/dL
Τύποι υψηλής χοληστερίνης
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι υψηλής χοληστερίνης, ανάλογα με την αιτία της:
Πρωτοπαθής υψηλή χοληστερίνη
Επίσης γνωστή ως οικογενής υπερχοληστερολαιμία (familial hypercholesterolemia, FH). Πρόκειται για υψηλή χοληστερίνη που κληρονομείται. Τα άτομα αυτά μπορεί να έχουν πολύ υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης, κάτι που αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιοπάθειας, ακόμα και σε νεαρή ηλικία.
Πώς αντιμετωπίζεται; Με δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά, τακτική άσκηση και διατήρηση υγιούς βάρους. Αυτές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν καλές πρακτικές για τη μείωση της χοληστερίνης. Όσοι έχουν γενετική προδιάθεση πιθανότατα θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή, συνήθως στατίνες. Άλλα φάρμακα μπορεί να περιλαμβάνουν νιασίνη, φάρμακα που δεσμεύουν τα χολικά οξέα, φιμπράτες ή εζετιμίμπη (ezetimibe) ή ινκλισιράνη (inclisiran) σε συνδυασμό με στατίνες.
Αν αυτές οι θεραπείες δεν μειώσουν τα επίπεδα LDL, οι αναστολείς PCSK9 (αλιροκουμάμπη, εβολοκουμάμπη) αποτελούν μια πιο σύγχρονη επιλογή. Αυτά μπλοκάρουν μια πρωτεΐνη, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της LDL χοληστερόλης στο αίμα.
Δευτεροπαθής υψηλή χοληστερίνη
Συνδέεται με παθήσεις όπως ο διαβήτης, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η χρόνια νεφρική νόσος, ο υποθυρεοειδισμός, η διατροφή πλούσια σε λιπαρά ή η έλλειψη άσκησης. Ορισμένα φάρμακα για άλλες παθήσεις, όπως τα στεροειδή, μπορεί επίσης να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα χοληστερίνης.
Μειώστε τη χοληστερίνη χωρίς στατίνες – 3 τρόποι χωρίς φάρμακα που αποδίδουν σε 4 εβδομάδες
Πώς αντιμετωπίζεται; Οι περισσότεροι άνθρωποι με υψηλή LDL χοληστερόλη που δεν οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες δεν ξεκινούν αμέσως φαρμακευτική αγωγή. Αντίθετα, μπορούν να δοκιμάσουν μια καρδιοπροστατευτική διατροφή, περισσότερη άσκηση, διακοπή του καπνίσματος και απώλεια βάρους, εάν είναι υπέρβαροι. Αν αυτά δεν αποδώσουν, μπορεί να χρειαστούν φάρμακα, όπως οι στατίνες. Αν οι στατίνες δεν φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν επιπλέον φάρμακα, όπως εζετιμίμπη (ezetimibe), οι αναστολείς PCSK9, η νιασίνη, οι φιμπράτες και συμπληρώματα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων.
Υψηλά τριγλυκερίδια
Τα υψηλά τριγλυκερίδια μπορεί να προκληθούν από ανθυγιεινή διατροφή, παχυσαρκία, διαβήτη, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, νεφρική νόσο ή υποθυρεοειδισμό. Για ορισμένους ανθρώπους, τα υψηλά τριγλυκερίδια είναι κληρονομικά.
Πώς αντιμετωπίζονται; Συνήθως, τα υψηλά τριγλυκερίδια αντιμετωπίζονται με καρδιοπροστατευτική διατροφή -δηλαδή σωστή διατροφή για την καρδιά-, μείωση των κορεσμένων και τρανς λιπαρών, άσκηση, με το να μειώσετε το αλκοόλ και να χάσετε βάρος αν είστε υπέρβαροι. Αν αυτές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν μειώσουν αρκετά τις τιμές, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει νιασίνη, φιμπράτες ή συμπληρώματα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Οι στατίνες μπορεί να βοηθήσουν αν έχετε επίσης υψηλή LDL χοληστερόλη, καρδιοπάθεια ή διαβήτη.
Χαμηλή HDL χοληστερόλη
Η χαμηλή HDL χοληστερόλη μπορεί να οφείλεται στο κάπνισμα, σε μόλυνση από HIV, σε ανεξέλεγκτο διαβήτη ή σε ορισμένα νεφρικά προβλήματα. Ορισμένα φάρμακα, όπως οι βήτα αποκλειστές και τα στεροειδή, μπορεί επίσης να μειώσουν την HDL ως παρενέργεια.
Πώς αντιμετωπίζεται; Καταρχάς, προσπαθήστε να αυξήσετε την HDL χοληστερόλη σας με καρδιοπροστατευτική διατροφή, χαμηλή σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά. Επιπλέον, αθληθείτε τακτικά, αποφύγετε το κάπνισμα και περιορίστε το αλκοόλ σε ένα ποτό την ημέρα αν είστε γυναίκα ή σε δύο ποτά την ημέρα αν είστε άνδρας. Αν αυτές οι αλλαγές δεν είναι αρκετές, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα που μειώνουν την LDL χοληστερόλη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυξάνουν την HDL χοληστερόλη. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις ότι η αύξηση της HDL με φάρμακα μειώνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει νιασίνη, φιμπράτες ή στατίνες όπως η ροσουβαστατίνη (rosuvastatin) και η σιμβαστατίνη (simvastatin).
Πότε χρειάζεστε θεραπεία
Όλοι όσοι έχουν υψηλή χοληστερίνη πρέπει να ξεκινήσουν με καρδιοπροστατευτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως διατροφή, άσκηση, διακοπή καπνίσματος και απώλεια βάρους. Ωστόσο, αν ο κίνδυνός σας για καρδιοπάθεια είναι υψηλός, μπορεί να χρειαστείτε και φαρμακευτική αγωγή. Ο γιατρός σας μπορεί να υπολογίσει έναν δείκτη που προβλέπει τον κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου μέσα στα επόμενα 10 έως και 30 χρόνια.
Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος βασίζεται σε συνδυασμό παραγόντων όπως:
- την ολική χοληστερόλη δηλαδή τις LDL και HDL
- την αρτηριακή πίεση
- την ηλικία
- τη φυλή
- το φύλο
- το αν καπνίζετε ή αν καπνίζατε στο παρελθόν
- το ιστορικό διαβήτη
- την καρδιοπάθεια ή το οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιοπάθειας
Μπορεί να μην χρειάζεστε φαρμακευτική αγωγή αν είστε:
- 19 ετών ή μικρότεροι και δεν έχετε οικογενή υπερχοληστερολαιμία
- 20-39 ετών, χωρίς οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιοπάθειας και με LDL κάτω από 160 mg/dL
- 40-75 ετών, με χαμηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο (λιγότερο από 5%)
- 40-75 ετών, με οριακό καρδιαγγειακό κίνδυνο (5%-7.5%)
- 40-75 ετών, με ενδιάμεσο καρδιαγγειακό κίνδυνο (7.5%-20%)
- 75 ετών ή μεγαλύτεροι
- εγκυος
- με προχωρημένη ηπατική νόσο
Εξετάσεις για χοληστερίνη
Αν ο κίνδυνός σας για καρδιοπάθεια είναι ενδιάμεσος ή ασαφής και διστάζετε να ξεκινήσετε φαρμακευτική αγωγή, ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει τις εξής εξετάσεις:
Εκτίμηση σκορ ασβεστίου με αξονική τομογραφία (Calcium score)
Αυτή η αξονική τομογραφία ελέγχει για συσσώρευση πλάκας που περιέχει ασβέστιο στις αρτηρίες της καρδιάς. Η πλάκα μπορεί να σκληρύνει τις αρτηρίες, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος. Μια τέτοια εξέταση μπορεί να εκτιμήσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου (coronary heart disease, CAD) πριν εμφανιστούν συμπτώματα και να βοηθήσει τον γιατρό σας να αποφασίσει αν χρειάζεστε φαρμακευτική αγωγή ή μόνο αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Φραγμένες αρτηρίες: Τι να κάνετε για να τις «ξεβουλώσετε» και να προλάβετε την αθηροσκλήρωση
Εξέταση hsCRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη υψηλής ευαισθησίας – hsCRP)
Αυτή η αιματολογική εξέταση μετρά τη φλεγμονή και αξιολογεί τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Αν το hsCRP σας είναι πάνω από 3.1 mg/L, τότε ο πραγματικός σας κίνδυνος για καρδιοπάθεια μπορεί να είναι υψηλότερος από αυτόν που έχει ήδη υπολογιστεί. Η εξέταση αυτή μπορεί επίσης να προβλέψει τον κίνδυνο ενός δεύτερου καρδιακού επεισοδίου αν έχετε ήδη πάθει ένα.
Πηγές: WebMD, NIH (1)
