Πεπεισμένος ότι το μπαράζ σεισμών των τελευταίων ημερών στη Σαντορίνη συνδέεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα, σημείωσε ο Καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πάτρας Αβραάμ Ζεληλίδης μιλώντας στο ραδιόφωνο του Πρώτου Προγράμματος.

Ο κ. Ζεληλίδης αναφέρθηκε στους σεισμούς που σημειώνονται το τελευταίο διάστημα ανοιχτά της Σαντορίνης και εξήγησε: «Όπως βυθίζεται η Αφρική κάτω από την Ευρώπη σε ένα τόξο που περνάει νότια της Κρήτης, βυθιζόμενη η Αφρική σε ένα βάθος περίπου 80 χιλιομέτρων, αρχίζει και λιώνει το υλικό και έτσι δημιουργείται ένα αντίστοιχο τόξο, το ηφαιστειακό τόξο που πιάνει τα Μέθανα, την Μήλο, τη Νίσυρο φτάνει μέχρι το Σουσάκι. Άρα λοιπόν είναι γνωστό ότι τα ηφαίστεια είναι ενεργά.

Έχουν να δώσουν πολύ καιρό εκρήξεις. Μόνο της Σαντορίνης είναι που λειτουργεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα υπόλοιπα δεν έχουν δώσει δραστηριότητες, αλλά εμείς θεωρούμε ότι το ηφαιστειακό τόξο είναι ενεργό και ανά πάσα στιγμή μπορούν να ενεργοποιηθούν και τα υπόλοιπα».

Στη θεωρία, η εξέλιξη ενός ηφαιστείου περνάει από διάφορα στάδια. Το στάδιο της ηρεμίας, το στάδιο της μικρής δραστηριότητας, της έντονης μέχρι να φθάσουμε στην έκρηξη, σημείωσε. Επίσης, η διάρκεια του κάθε σταδίου δεν είναι σαφής συμπλήρωσε.

«Καταγράφουμε αυτή τη σεισμική δραστηριότητα. Όταν δηλαδή δεν έχουμε καθόλου σεισμούς, όταν οι σεισμοί πληθαίνουν, αυξάνονται κλπ. Για μένα, θεωρώ ότι αυτή η σεισμική δραστηριότητα συνδέεται με την άνοδο της λάβας από κάτω προς τα πάνω. Θεωρώ ότι αυτή είναι η αιτία που έχουμε τέτοια έντονη σεισμική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθώντας τη σεισμική ακολουθία φαίνεται ότι είμαστε κοντά, ή στο τελείωμα ή στην έκρηξη» επισήμανε ο ίδιος.

Πρακτικά αυτί σημαίνει είπε ο κ. Ζεληλίδης ότι «σιγά σιγά ανεβαίνοντας η λάβα, υπάρχουν αυτές οι διαρρήξεις, υπάρχουν οι σεισμοί. Αλλά δεν είναι πάντα έτσι. Υπάρχουν πολλές φορές περιπτώσεις που αυτή η δραστηριότητα εκτονώνεται, αυτή η πίεση από κάτω προς τα πάνω και σταματάει. Εκτονώνεται επειδή η λάβα, όπως ανεβαίνει έχει μέσα της υδρατμούς, αέρια, είναι υπό πίεση και μέσα από τα σπασίματα αυτά αρχίζουν και βγαίνουν αυτά στην ατμόσφαιρα, οπότε εκτονώνεται».

«Επίσης έχει να κάνει με τη χημική σύσταση της λάβας. Η Σαντορίνη έχει δώσει διαφορετικού είδους εκρήξεις και ήρεμες και εκρηκτικές. Έχει να κάνει με το ιξώδες του μάγματος. Αν είναι πιο ελαφρύ, εάν είναι πιο συμπαγές, μπορεί να δώσει κάποιες ροές ήσυχες χωρίς να καταλάβουμε εκρήξεις, αλλά μπορεί να δώσεις και εκρήξεις. Άρα λοιπόν, επειδή δε ξέρουμε τη χημική σύσταση αυτή τη στιγμή, θεωρώ ότι δεν ξέρουμε και πώς θα συμπεριφερθεί. Αν θα εκτονωθεί και πώς θα εκτονωθεί. Το 2011 με μία μικρή έκρηξη δεν δημιούργησε προβλήματα.

Πιθανά το μάγμα να ήταν βασαλτικής σύστασης, ήταν η ήρεμη ροή του και σταμάτησε. Δεν ξέρουμε τι θα έχει αυτό. (…) Δεν μπορείς να πάρεις στοιχεία από ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που δεν βλέπεις τη λάβα για να πάρεις και να εκτιμήσεις τη χημική της σύσταση. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να βλέπεις τα αέρια που βγαίνουν επάνω και αν εκτονώνεται ή όχι. Γι’ αυτό έχουν στήσει έναν μηχανισμό παρακολούθησης της εξέλιξης. Αλλά είναι παρακολούθηση. Δηλαδή είναι προληπτικά τα μέτρα. Να πάει η ΕΜΑΚ, να αδειάσουν οι πισίνες, να προστατεύσουνε τον κόσμο. Το πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση κανένας δεν το ξέρει» ανέφερε ο κ. Ζεληλίδης.

Στην περίπτωση που πράγματι γινόταν μια έκρηξη στο Κολούμπο, σημείωσε ότι αυτό εξαρτάται από το είδος της έκρηξης: «Να πω μόνο το εξής. Τελευταία διαβάζω κι εγώ ότι, για παράδειγμα, η Έξοδος του Μωυσή μπορεί να συνδέεται με μία έκρηξη που δημιουργήθηκε, ένα μεγάλο τσουνάμι. Αποσύρθηκε η θάλασσα και μετά ξανά πλημμύρισε. Τέτοιο ήταν και της μινωικής έκρηξης. Δηλαδή ένα τεράστιο τσουνάμι που κατέστρεψε ολόκληρο πολιτισμό. Δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθεί. (…) Και νομίζω ότι γι’ αυτό γίνονται κάθε μέρα συσκέψεις και κόντρα συσκέψεις, παρακολουθώντας το σεισμικό φαινόμενο να δουν πώς εξελίσσεται και αν εκτονώνονται οι πιέσεις. Δεν ξέρω αν έχει έξοδο αερίων. Προφανώς κάποιοι καταγράφουν αυτό. Δηλαδή αν πράγματι τα αέρια βγαίνουν μέσα από το Κολούμπο, σημαίνει πως μπορεί να εκτονωθεί η πίεση και να σταματήσει αυτή η διαδικασία».

Σε ερώτηση πόσο μπορεί να διαρκέσει μια τέτοια διαδικασία χωρίς να εκτονωθεί εκρηκτικά, όταν για παράδειγμα το 2011 κράτησε επί μήνες το διάστημα των μικροδονήσεων, ο κ. Ζεληλίδης σημείωσε πως τότε ήταν μικρότερες οι δονήσεις:

«Γι’ αυτό λέω ότι σήμερα βρισκόμαστε σε ένα επόμενο στάδιο. Άρα η λάβα κοντεύει να ανέβει. Σπάνε τα πετρώματα, δημιουργούνται οι σεισμοί. Αν λοιπόν κάποια στιγμή σταματήσουν οι σεισμοί, σημαίνει ότι πιθανά να έχει εκτονωθεί το φαινόμενο, άρα δεν ανεβαίνει ακόμα η λάβα. Για αυτό το παρακολουθούμε με τόσο προσοχή για να δουν πώς εξελίσσεται. Αλλά δεν μπορείς να παρέμβεις. Αυτό είναι το θέμα».

Σε ερώτηση ποια είναι τα κύρια στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να οδηγείται ένα ηφαίστειο σε έκρηξη, ο κ. Ζεληλίδης ανέφερε επιγραμματικά τη σταδιακή αύξηση των σεισμικών δονήσεων, την έκλυση αερίων, μετακινήσεις εδαφών, αύξηση της θερμοκρασίας:

«Είναι κάποια κριτήρια που παρακολουθούμε. Δηλαδή, όσο ανεβαίνει το μάγμα προς τα επάνω, τόσο αυξάνεται και το νερό των θερμών πηγών, το νερό που πίνουμε. Εκεί δεν μπορούμε να το μετρήσουμε. Η έξοδος των αερίων αν αυξάνεται ή όχι. Δεν ξέρω αν το μετράνε. Το τρίτο είναι οι σεισμικές δονήσεις. Βεβαίως οι σεισμικές δονήσεις έχουν αυξηθεί. Το τέταρτο μένει να είναι η έκρηξη. Η χημική σύσταση, αν η έκρηξη είναι εκρηκτική ή αν είναι ήρεμη. Υπάρχουν διάφορα κριτήρια. Τώρα, το γεγονός ότι το Κολούμπο είναι υποθαλάσσιο δημιουργεί ένα θέμα γιατί δεν μπορείς να το παρακολουθήσεις εύκολα. Μόνο με μηχανήματα».