Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την έναρξη του διαλόγου για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, με στόχο τη δημιουργία ενός «κάθετου κράτους» που θα προάγει την αξιολόγηση και την αξιοκρατία στο Δημόσιο.
Αν και η κοινοβουλευτική διαδικασία αναμένεται να ξεκινήσει το 2026, οι προτάσεις περιλαμβάνουν αλλαγές στη δομή του κράτους, όπως η άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων και η μεγαλύτερη αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Σημαντικές αλλαγές προγραμματίζονται επίσης για τη διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης και την ποινική μεταχείριση υπουργών, με προτάσεις που θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά τη λειτουργία του κράτους και της δικαιοσύνης.
Πιο αναλυτικά:
Oι ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού το βράδυ της περασμένης Παρασκευής 7 Μαρτίου στη Βουλή, για τις πρωτοβουλίες που θα λάβει στο πλαίσιο της Συνταγματικής Αναθεώρησης, σηματοδότησαν την έναρξη του σχετικού διαλόγου.
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΥΚΟΥΡΕΝΤΖΟΥ – ΠΗΓΗ: Realnews
Μπορεί η κοινοβουλευτική διαδικασία να αργεί ακόμα, καθώς τοποθετείται στις αρχές του 2026, όμως σε κάθε περίπτωση η συζήτηση ανοίγει, με την πλειοψηφία να σκέπτεται να πραγματοποιήσει σαρωτικές αλλαγές και σπάσιμο πολλών ταμπού.
Παρά το γεγονός ότι μετά τις ανακοινώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, με δεδομένο και το κλίμα που διαμορφώθηκε με τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια, το βάρος έπεσε στο άρθρο 86 για την ποινική μεταχείριση των υπουργών και στο άρθρο 90 για τον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, οι μεγάλες αλλαγές θα πρέπει να αναμένονται στη νέα δομή του κράτους και στο Δημόσιο, όπου στο τραπέζι της συζήτησης πέφτει ακόμα και η άρση της μονιμότητας.
Στόχος της κυβέρνησης είναι ένα εντελώς διαφορετικό κράτος, ένα «κάθετο κράτος», όπως λέγεται χαρακτηριστικά. Η βασική πρόταση της κυβέρνησης θα είναι η συνταγματική θεσμοθέτηση της αξιολόγησης και της αξιοκρατίας.
Το Μέγαρο Μαξίμου θεωρεί ότι το αίτημα της κοινωνίας για καλύτερο κράτος ξεκινά από την αξιολόγηση στο Δημόσιο. «Κανένα σύγχρονο κράτος δεν μπορεί να σταθεί χωρίς αξιολόγηση», ανέφερε στη Realnews υψηλόβαθμη κυβερνητική πηγή, εκτιμώντας ότι με τη συνταγματική θέσπιση της αξιολόγησης θα ξεπεραστούν και τα όποια εμπόδια είχαν παρατηρηθεί στην εφαρμογή της σχετικής τυπικής νομοθεσίας.
Το μεγάλο επίδικο είναι αν η αξιολόγηση θα συνδυαστεί και με την αφαίρεση από το Σύνταγμα των διατάξεων περί μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.
Το συγκεκριμένο σενάριο -χωρίς να έχει ληφθεί απόφαση- είναι στο τραπέζι και οι υποστηρικτές του βασίζουν τα επιχειρήματά τους σε δύο στοιχεία: α) δεν νοείται αξιολόγηση χωρίς κάποιας μορφής ποινή και β) η μονιμότητα στο Δημόσιο έχει ήδη καταργηθεί de facto, καθώς είναι πάρα πολλές οι περιπτώσεις στις οποίες τα πειθαρχικά συμβούλια οδήγησαν δημοσίους υπαλλήλους στην απόλυση.
Πρόκειται για ένα ζήτημα για το οποίο δεν έχει ληφθεί οριστική απόφαση, αλλά δεδομένα θα αποτελέσει πεδίο αντιπαράθεσης.
Όπως είχε αποκαλύψει πρόσφατα η «R», η κυβέρνηση μελετά σοβαρά το ενδεχόμενο πρότασης για τη δυνατότητα επιλογής προϊσταμένων και διευθυντικών στελεχών στο Δημόσιο από τον ιδιωτικό τομέα.
Τοπική αυτοδιοίκηση
Στο σκέλος που αφορά το κράτος, θα πρέπει να αναμένεται πρόταση για μεγαλύτερη αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και δυνατότητα θέσπισης ιδίων εσόδων.
Βούληση της κυβέρνησης είναι να δοθεί επίσης η δυνατότητα στους δήμους να εισπράττουν αυτοί απευθείας και να διαχειρίζονται τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτησή τους από το κράτος.
Παρεμβάσεις αναμένεται να υπάρξουν και στις εκλογικές διατάξεις του Συντάγματος. Η πρόθεση της κυβέρνησης για συνταγματική κατοχύρωση της δυνατότητας για επιστολική αλλά και ηλεκτρονική ψήφο θα φέρει πρόταση στην παράγραφο 4 του άρθρου 51 και συγκεκριμένα την αφαίρεση της πρόβλεψης για ταυτόχρονη διενέργεια των εκλογών στην επικράτεια.
Σε κάθε περίπτωση, το ενδιαφέρον στρέφεται στις προτάσεις της κυβέρνησης για το άρθρο 86 και τα περί δίωξης μελών κυβέρνησης, αλλά και στο άρθρο για την επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης.
Όσον αφορά το άρθρο 86, το Μέγαρο Μαξίμου μελετά σοβαρά το σενάριο της πλήρους απεμπλοκής της Βουλής από τη διαδικασία των επιτροπών προκαταρκτικής εξέτασης.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, άλλωστε, μίλησε για προβληματικό τρόπο απόδοσης δικαιοσύνης για κυβερνητικά μέλη. Σε αυτή την περίπτωση, τη δίωξη κατά μέλους κυβέρνησης θα μπορεί να ασκεί μόνο η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, ενώ η εκδίκαση της υπόθεσης θα γίνεται από το Ανώτατο και όχι από ειδικό δικαστήριο.
Ακόμα πάντως και αν η κυβέρνηση καταλήξει στο σενάριο διατήρησης της εμπλοκής της Βουλής, η κυρίαρχη σκέψη είναι να καταστήσει υποχρεωτική τη γνώμη Δικαστικού Συμβουλίου, το οποίο θα ελέγχει την κατηγορία πριν από τη συγκρότηση της προανακριτικής.
Δικαστικοί λειτουργοί
Δύο είναι τα σενάρια και για την αλλαγή του τρόπου επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης στη Συνταγματική Αναθεώρηση, με το άρθρο 90 να ξαναγράφεται από την αρχή.
Σε αμφότερα τα σενάρια, ο ρόλος της δικαστικής εξουσίας στην επιλογή γίνεται ουσιαστικός. Το πρώτο μοντέλο προβλέπει την προεπιλογή από το ίδιο το δικαστικό σώμα των λειτουργών, οι οποίοι προτείνονται για προαγωγή, και την τελική επιλογή είτε από την κυβέρνηση είτε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Σημειώνεται ότι στο καινοτόμο Σύνταγμα, το οποίο, μεταξύ άλλων, είχαν συγγράψει καθηγητές όπως οι Γιώργος Γεραπετρίτης, Νίκος Αλιβιζάτος, Φίλιππος Σπυρόπουλος, είχε προταθεί η τελική επιλογή να γίνεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ώστε να υπάρξει πλήρης αποκοπή του δεσμού δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας.
Η πρόταση ωστόσο είχε γραφτεί πριν από τη Συνταγματική Αναθεώρηση του 2019 και την αφαίρεση της διάταξης για εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας με ειδική πλειοψηφία.
Η δεύτερη λύση είναι η επιλογή των προαχθέντων δικαστικών λειτουργών να γίνεται αποκλειστικά από τη Δικαιοσύνη κατ’ εκλογή με εσωτερική διαδικασία ψηφοφορίας.
Το σενάριο βρίσκεται στο τραπέζι, αλλά με λίγες πιθανότητες να υλοποιηθεί, καθώς όπου έχει εφαρμοστεί έχει προκαλέσει τη φατριοποίηση του δικαστικού σώματος.
Τέλος, πρόταση είναι δεδομένο πως θα έρθει και για το άρθρο 16 περί μη κρατικών πανεπιστημίων, κάτι που έχει ήδη προαναγγελθεί.
Υπενθυμίζεται ότι η παρούσα Βουλή είναι προτείνουσα, με τη συζήτηση η οποία θα διεξαχθεί σε αυτή να μη δεσμεύει την επόμενη, δηλαδή την αναθεωρητική, για την κατεύθυνση και την τελική διατύπωση κάθε άρθρου.
Προκειμένου να περατωθεί η Αναθεώρηση απαιτείται η ψήφος τουλάχιστον 180 βουλευτών είτε στην προτείνουσα είτε στην αναθεωρητική Βουλή.
Διαβάστε το δημοσίευμα της Realnews