Το λάβδανο, ένα βάμμα οπίου αναμεμειγμένο με αλκοόλ, ήταν το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα στη βικτωριανή εποχή, λόγω της αναλγητικής του δράσης και της χαμηλής του τιμής. Χρησιμοποιήθηκε ευρέως για την ανακούφιση από τον πόνο, αλλά και για την αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων, αν και η υπερβολική χρήση του μπορούσε να οδηγήσει σε εθισμό και θάνατο.
Καλλιτέχνες και διανοούμενοι, όπως η Άντα Λάβλεϊς και ο Κάρολος Ντίκενς, το χρησιμοποιούσαν συχνά. Παρά την αρχική του δημοτικότητα, η χρήση του άρχισε να μειώνεται με την εμφάνιση της ασπιρίνης το 1899 και τελικά απαγορεύτηκε στις ΗΠΑ το 1909, καθώς αναδύθηκαν νέες ναρκωτικές ουσίες.
Πιο αναλυτικά:
Το παράγωγο του οπίου που ονομάστηκε Λάβδανο, δεν πρέπει να το μπερδέψουμε το φυτό Λάβδανο ή Αλάδανο, που έχει ευεργετικές ιδιότητες.
Υπήρξε το πιο διαδεδομένο και το πιο αγαπημένο ναρκωτικό της βικτωριανής εποχής και ολόκληρου του 19ου αιώνα. Επρόκειτο για βάμμα οπίου αναμεμειγμένο με αλκοόλ, που χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό για να ανακουφίζει τον πόνο.
Ήταν μάλιστα και πιο φθηνό από το αλκοόλ, πράγμα που έκανε την χρήση του ακόμα μεγαλύτερη και ευκολότερη.
Ο 19ος αιώνας ονομάστηκε «Ο παράδεισος του ναρκομανή» και όχι άδικα. Στα 1800 στις ΗΠΑ, η χρήση οπιούχων ήταν τρείς φορές μεγαλύτερη από εκείνη της δεκαετίας του 1990.
Όλα τα οπιοειδή φάρμακα ήταν φθηνά και άμεσα διαθέσιμα. Οι γιατροί συνταγογραφούσαν το λάβδανο ως αναλγητικό και ως ένα «μαγικό ελιξίριο», που εξαφάνιζε σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα. Δημιουργούσε όμως άλλα. Η υπερβολική δόση μπορούσε να οδηγήσει σε θάνατο και χρησιμοποιήθηκε σε πολλές αυτοκτονίες του 19ου αιώνα.
Καλλιτέχνες, ηθοποιοί και συγγραφείς, το χρησιμοποίησαν κατά κόρον, μαζί με άλλα οπιούχα φάρμακα. Η ποιήτρια Μπάρετ Μπράουνινγκ, δεν μπορούσε να λειτουργήσει σωστά χωρίς λάβδανο, όπως ισχυριζόταν. Ακόμα και η κόρη του Λόρδου Βύρωνα, η γνωστή μαθηματικός Άντα Λάβλεϊς, έλεγε πως ήταν το μόνο που ηρεμούσε το πολύ δραστήριο μυαλό της. Ακόμα και ο Κάρολος Ντίκενς το χρησιμοποιούσε μέχρι τον θάνατό του.
Το λάβδανο κατασκευάστηκε τον 16ο αιώνα από τον Αλχημιστή Παράκελσο, ο οποίος του έδωσε αυτήν την λατινική ονομασία, που σημαίνει «για να επαινεθεί». Ήταν εξαιρετικά εθιστικό. Σε ένα γράμμα που έστειλε μια γυναίκα στον γιατρό της και δημοσιεύθηκε στο «The British Journal of Psychiatry» το 1889, αναφέρεται πως ξεκίνησε την χρήση του λάβδανου για να καταπολεμήσει την έλλειψη ύπνου που είχε. Αλλά σιγά σιγά, ένιωσε την ανάγκη να αυξήσει την δόση. Κι όταν προσπάθησε να το σταματήσει, το σώμα της υπέφερε, με πόνους, εμετούς και πολλές ακόμα παρενέργειες.
Οι περισσότεροι το προμηθεύονταν μετά από συνταγή γιατρού. Οι τελευταίοι το πρότειναν σε περιπτώσεις που άρχιζαν από απλό βήχα και έφταναν μέχρι την επιληψία. Φυσικά, υπήρχαν και εκείνοι που πήγαιναν κατευθείαν στο φαρμακείο. Σήμερα οι ειδικοί κάνουν λόγο για «επιδημία» στην χρήση λάβδανου και μορφίνης τον 19ο αιώνα.
Το λάβδανο βέβαια μπορούσε να βοηθήσει σε χρόνιους πόνους και στην διάρροια. Από την τελευταία έπασχε και ο τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον, ο οποίος στράφηκε στο λάβδανο για να την καταπολεμήσει, τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Μια επιλογή που για πολλούς ήταν και η αιτία θανάτου του.
Από το 1899, με την εμφάνιση της ασπιρίνης, η χρήση του λάβδανου για ιατρικούς λόγους μειώθηκε. Το 1909, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν την χρήση κάθε οπιούχου φαρμάκου. Σιγά σιγά βέβαια, έκαναν την εμφάνισή τους άλλες ναρκωτικές ουσίες, είτε με βάση το όπιο είτε όχι.
