Ίχνη ηλικίας 22.000 ετών που εντοπίστηκαν, αποτελούν την πρώτη απόδειξη οχημάτων μεταφοράς στην αρχαιότητα.

Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι τα τροχοφόρα οχήματα εφευρέθηκαν πριν από περίπου 5.000 χρόνια στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο ένα χειροκίνητο καρότσι, χωρίς ρόδες, που φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε πριν από… 22.000 χρόνια αλλάζει το αφήγημα των επιστημόνων.

Τα ίχνη και οι πατημασιές που βρέθηκαν πρόσφατα στο Νέο Μεξικό είναι μακράν οι πρώτες αποδείξεις ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν πρωτόγονα οχήματα για τη μεταφορά πραγμάτων.

Πρόσφατα μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τους επιστήμονες Matthew Robert Bennett και Sally Christine Reynolds, ανακάλυψε κάποια αξιοσημείωτα απολιθωμένα ίχνη που ίσως δίνουν μια ιδέα. Αυτά τα ίχνη βρέθηκαν μαζί με μερικά από τα παλαιότερα γνωστά ανθρώπινα ίχνη στην Αμερική σε ένα μέρος που ονομάζεται White Sands στο Νέο Μεξικό.

Τα τελευταία χρόνια, διάφορες ανακαλύψεις αποτυπωμάτων σε αυτή την τοποθεσία έχουν αρχίσει να ξαναγράφουν την πρώιμη αμερικανική ιστορία – μεταθέτοντας την άφιξη των πρώτων ανθρώπων που εισήλθαν σε αυτή τη γη κατά 8.000 χρόνια.

Αυτές οι πατημασιές και τα ίχνη παρέχουν μια αξιοσημείωτη εικόνα της ζωής του παρελθόντος στις παρυφές ενός μεγάλου υγροβιότοπου στο τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων.

Οι πατημασιές αφηγούνται ιστορίες, γραμμένες με λάσπη, για το πώς οι άνθρωποι ζούσαν, κυνηγούσαν και επιβίωναν σε αυτή τη γη. Οι πατημασιές αυτές συνδέουν τους ανθρώπους με το παρελθόν με έναν τρόπο που ένα πέτρινο εργαλείο ή ένα αρχαιολογικό αντικείμενο δεν μπορεί ποτέ να το κάνει.

Η παραδοσιακή αρχαιολογία βασίζεται στην ανακάλυψη λίθινων εργαλείων. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δεν έχουν φτιάξει ποτέ ένα λίθινο εργαλείο, αλλά σχεδόν όλοι μας θα έχουμε αφήσει ένα αποτύπωμα κάποια στιγμή, κάπου.

Στο White Sands, οι επιστήμονες βρήκαν σημάδια έλξης που έγιναν από τις άκρες δυο ξύλινων στύλων. Μερικές φορές αυτά εμφανίζονται ως ένα μόνο ίχνος, ενώ άλλες φορές εμφανίζονται ως δύο παράλληλα, ισαπέχοντα ίχνη.

Ένας στύλος ή στύλοι που χρησιμοποιούνται με αυτόν τον τρόπο ονομάζονται travois. Αυτά τα ίχνη έλξης διατηρούνται σε αποξηραμένη λάσπη που θάφτηκε από ιζήματα και αποκαλύφθηκε από ένα συνδυασμό διάβρωσης και ανασκαφής. Τα σημάδια σύρσης εκτείνονται για δεκάδες μέτρα πριν εξαφανιστούν κάτω από τα υπερκείμενα ιζήματα.

Συνδέουν επίσης ανθρώπινα ίχνη ξυπόλητων ποδιών κατά μήκος τους, υποδηλώνοντας ότι ο χρήστης έσερνε το travois πάνω στα δικά του ίχνη καθώς προχωρούσε.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι οι πατημασιές, τα ίχνη και τα σημάδια σύρσης αφηγούνται μια ιστορία μετακίνησης στην άκρη αυτού του πρώην υγροτόπου. Οι ενήλικες έσερναν το απλό, πιθανώς αυτοσχέδιο travois, ενώ μια ομάδα παιδιών ακολουθούσε στο πλάι και πίσω.

Η ερευνητική ομάδα έχει απευθυνθεί και στην γνώση ή την παράδοση των αυτοχθόνων ιθαγενών με τους οποίους συνεργάζονται στο White Sands και ερμηνεύουν τα σημάδια αυτά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, επιβεβαιώνοντας τα ευρήματα.

Τα travois είναι γνωστά από ιστορικά έγγραφα και μαρτυρίες ιθαγενών λαών και τις παραδόσεις τους. Συνήθως τα αυτοσχέδια αυτά οχήματα συνδέονταν με σκύλους ή άλογα, αλλά επίσης τα έσερναν και άνθρωποι.

Ως τέτοια, αντιπροσωπεύουν πρώιμα παραδείγματα του χειροκίνητου κάρου ή του καροτσιού, αλλά χωρίς τον τροχό. Η παλαιότερη καταγραφή ενός τροχοφόρου οχήματος χρονολογείται από τη Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ), το 2.500 π.Χ. Πιστεύουν δε ότι τα travois πιθανότατα αυτοσχεδιάζονταν από ξύλα και δόρατα όταν προέκυπτε ανάγκη.

Ίσως τα travois δημιουργήθηκαν για τη μεταφορά κρέατος από μια περιοχή κυνηγιού. Ή ως «εργαλείο» μετακόμισης μιας ανθρώπινης αποικίας από μια αφιλόξενη περιοχή σε μία άλλη.