Εθελοντική Αιμοδοσία: Η διαδικασία και όσα πρέπει να γνωρίζουν οι αιμοδότες

Η εθελοντική αιμοδοσία μπορεί να σώσει εκατοντάδες ζωές. Μέσω της συστηματικής εθελοντικής αιμοδοσίας, ο κάθε αιμοδότης μπορεί να δώσει τέσσερις φορές το χρόνο αίμα, ενώ οι γυναίκες, τρεις.

Το πρόβλημα της έλλειψης αίματος αναδεικνύεται κάθε χρόνο στην χώρα μας, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά και κοντά στις περιόδους των γιορτών και της ξεκούρασης.

Ωστόσο, η αξία της προσφοράς είναι ανεκτίμητη. Δέκα λεπτά από τον χρόνο μας αρκούν για να δώσουμε αίμα, προκειμένου να βοηθήσουμε κάποιον συνάνθρωπο μας που το έχει ανάγκη.

Αρκετοί έχουν απορίες για την διαδικασία αυτή καθ’ εαυτή και είναι διστακτικοί. Γι’ αυτό το λόγο, το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.) παρέχει χρήσιμες πληροφορίες, απαντώντας σε συχνές ερωτήσεις που διατυπώνονται απ’ όσους προτίθενται να γίνουν εθελοντές αιμοδότες.

Γιατί πρέπει να συμπληρώνω το ερωτηματολόγιο κάθε φορά που δίνω αίμα;

Το ερωτηματολόγιο βοηθά το Ε.ΚΕ.Α. να εκτιμήσει αν πληρούνται οι βασικές προϋποθέσεις για την ασφάλεια του αιμοδότη την δεδομένη στιγμή, αλλά και προκειμένου το αίμα που προσφέρει να είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλές, γι’ αυτόν που θα το πάρει.

Επιτρέπεται να έχω φάει πριν την αιμοδοσία;

Βεβαίως. Στην ουσία επιβάλλεται, αφού το άτομο δεν θα μπορέσει να αιμοδοτήσει, εάν δεν έχει φάει κάτι ελαφρύ τις προηγούμενες τρείς με τέσσερεις ώρες. Επίσης, θα ήταν καλό να αυξήσει την κατανάλωση υγρών (όχι αλκοολούχων) τόσο πρίν όσο και μετά την αιμοδοσία.

Πόσο συχνά μπορώ να δίνω αίμα;

Το μεσοδιάστημα μεταξύ δύο αιμοδοσίων πρέπει να είναι τρείς μήνες, το οποίο σημαίνει ότι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δίνουν αίμα τέσσερεις φορές τον χρόνο. Οι γυναίκες μπορούν να δίνουν αίμα τρείς φορές τον χρόνο. Οι δότες αιμοπεταλίων μπορούν να δίνουν αιμοπετάλια συχνότερα.

Μπορώ να κολλήσω AIDS κατά την αιμοδοσία;

Με κανέναν τρόπο. Όλα τα σετ που χρησιμοποιούνται είναι μίας χρήσης, αποστειρωμένα και αχρηστεύονται μετά από κάθε χρήση.

Τι είναι η περίοδος του παραθύρου;

Είναι ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή που κάποιος μολυνθεί από έναν ιό (π.χ AIDS ή και άλλοι ιοί) μέχρι την στιγμή που αυτός ο ιός μπορεί να ανιχνευθεί.

Ο κίνδυνος για την αιμοδοσία βρίσκεται στο γεγονός ότι, ενώ ο αιμοδότης σ’ αυτή την περίοδο είναι «αρνητικός», ο ιός βρίσκεται στο αίμα του και θεωρητικά μπορεί να μεταδοθεί μέσω της μετάγγισης στον ασθενή που θα πάρει το αίμα του.

Με τις σύγχρονες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του αίματος, αυτή η περίοδος έχει κατά πολύ μειωθεί φτάνοντας τις 5-11 ημέρες.

Μπορώ να δίνω αίμα κατά την διάρκεια της περιόδου (έμμηνος ρύση) ;

Ναι, εάν η αιμοδότρια αισθάνεται καλά και η αιμοσφαιρίνη της είναι στα επιτρεπτά όρια.

Μπορώ να δώσω αίμα εάν είμαι έγκυος;

Όχι. Οι έγκυες καθώς και οι μητέρες που θηλάζουν, δεν πρέπει να δίνουν αίμα (ισχύει για όλη της περίοδο του θηλασμού). Μπορούν να αιμοδοτήσουν 6 μήνες μετά τον τοκετό.

Πόση ώρα διαρκεί η αιμοδοσία;

Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά, εάν ο αιμοδότης υπολογίσει και το χρόνο συμπλήρωσης του ερωτηματολόγιου και του ιατρικού ελέγχου. Η πράξη της αιμοδοσίας από μόνη της διαρκεί μόνο δέκα λεπτά.

Τι γίνεται εάν έχω χαμηλό σίδηρο;

Σε περίπτωση που κάποιο άτομο έχει σιδηροπενία, θα πρέπει να απευθυνθεί στον γιατρό του για να διερευνηθεί η αιτία. Μπορεί να διορθωθεί με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Εάν παράλληλα έχει και αναιμία τότε δεν μπορεί να δώσει αίμα.

Συχνές αιμοδοσίες μπορεί να επιδεινώσουν προϋπάρχουσα σιδηροπενία.

Πονάει εάν κανείς δίνει αίμα;

Όχι. Το απλό τρύπημα του δακτύλου για τον έλεγχο της αιμοσφαιρίνης και η είσοδος της βελόνης κατά την αιμοδοσία μπορεί να προκαλέσουν τη συγκεκριμένη στιγμή μια ελαφρά ενόχληση, η οποία δεν παραμένει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

Πόσο αίμα θα δώσω;

Ο αιμοδότης θα δώσει περίπου 450 ml αίματος.

Σε πόσο χρόνο ο οργανισμός μου θα αναπληρώσει το αίμα που έδωσα;

Ο ανθρώπινο οργανισμός αναπληρώνει τον όγκο αίματος (πλάσμα) μέσα σε 24 ώρες.

Τα ερυθρά αναπληρώνονται από τον μυελό των οστών μέσα στις επόμενες τρείς με τέσσερεις ημέρες, ενώ ο σίδηρος αναπληρώνεται περίπου μετά από έξι με οκτώ εβδομάδες.

Θα αισθάνομαι «περίεργα» κατά τη διάρκεια της αιμοδοσίας;

Μερικοί αιμοδότες περιγράφουν μια «παράξενη» αίσθηση κατά τη διάρκεια της αιμοδοσίας. Υπάρχει περίπτωση ο αιμοδότης να αισθανθεί ότι ζαλίζεται, και τότε διακόπτεται αμέσως η αιμοδοσία.

Την ώρα που θα δίνω αίμα θα είμαι μόνος μου;

Όχι. Θα υπάρχει πάντα δίπλα στον αιμοδότη μία νοσηλεύτρια/της για την ασφάλεια του.

Πως θα αισθάνομαι μετά την αιμοδοσία;

Οι συστηματικοί αιμοδότες συνήθως αισθάνονται καλά. Οι περισσότεροι αιμοδότες δεν αναφέρουν καμία ενόχληση εάν τις επόμενες τέσσερις ώρες καταναλώσου αρκετά υγρά.

Λίγοι άνθρωποι αισθάνονται μία μικρή αδυναμία και λιγότεροι αναφέρουν τάση προς λιποθυμία. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και δεν πρέπει να ανησυχήσει τους δυνητικούς αιμοδότες. 

Τι θα γίνει εάν αισθανθώ ζαλάδα ή λιποθυμήσω;

Εάν κάποιο άτομο αισθανθεί ελαφριά ζάλη, θα πρέπει να ξαπλώσει κάτω ή καθιστός με το κεφάλι στα γόνατα. Στην σπάνια περίπτωση που θα αισθανθεί ότι λιποθυμά, θα πρέπει να ξαπλώσει και να σηκώσει τα πόδια του σε υψηλότερο σημείο.

Δεν χρειάζεται να καταβάλλει άγχος τον αιμοδότη και πρέπει να παραμείνει σ’ αυτή τη θέση για λίγο διάστημα. Τα συμπτώματα, συνήθως, υποχωρούν μετά από λίγα λεπτά.

Τι να κάνω εάν το χέρι μου αιμορραγήσει ή μελανιάσει;

Στην περίπτωση που ο αιμοδότης παρατηρήσει ότι το σημείο απ’ όπου του πήραν αίμα αιμορραγεί, θα πρέπει να σηκώσει το χέρι του ψηλά και να πιέσει δυνατά το σημείο που αιμορραγεί μέχρι να σταματήσει.

Εάν ανησυχεί για την εμφάνιση μελανιάς στο χέρι απ’ το οποίο έδωσε αίμα, θα ήταν καλό να επικοινωνήσει με τον ιατρό της αιμοδοσίας.

Σε πόσο χρόνο μετά την αιμοδοσία μπορώ να αρχίσω τις συνήθεις δραστηριότητες μου;

Υπό φυσιολογικές συνθήκες αμέσως μετά την αιμοδοσία. Παρ’ όλα αυτά είναι καλύτερα ο αιμοδότης να δώσει λίγο χρόνο στον εαυτό του και να φάει την φρυγανιά που του προσφέρεται και να πιεί την πορτοκαλάδα.

Καλό είναι επίσης τις επόμενες τέσσερεις ώρες να καταναλώσει άφθονα υγρά, όπως επίσης και να αποφύγει βαριές χειρωνακτικές εργασίες.

Για πόσο χρόνο μπορεί να αποθηκευτεί το αίμα;

Τα συμπυκνωμένα ερυθρά μπορούν να αποθηκευτούν για χρονικό διάστημα μέχρι 35 ή 42 ημέρες. Άλλα προϊόντα έχουν μικρότερο χρόνο αποθήκευσης.

Τι έλεγχοι γίνονται στο αίμα μου;

HIV 1, 2, σύφιλη, ηπατίτιδα Β και C καθώς και για τον ιό HTLV.

Επίσης προσδιορίζεται η ομάδα αίματος  του αιμοδότη, ενώ από το 2009 όλες οι μονάδες ελέγχονται και με μοριακές τεχνικές για την ηπατίτιδα Β,C και τον HIV.

Θα ενημερωθώ εάν τα αποτελέσματα των ελέγχων δεν είναι καλά;

Ναι, το Ε.Κ.Ε.Α θα προσπαθήσει να επικοινωνήσει μαζί με τον αιμοδότη, με εμπιστευτικό τρόπο.

Πότε μπορώ να μάθω την ομάδα αίματος μου;

Δύο με τρείς ημέρες μετά την αιμοδοσία, ο αιμοδότης μπορεί να απευθυνθεί στην υπηρεσία που έδωσε αίμα και να μάθει την ομάδα του. Εάν έχει ζητήσει να βγει κάρτα αιμοδότη τότε θα πάρει την κάρτα, όπου θα αναγράφεται και η ομάδα αίματος του.

Τι σημαίνει να έχεις σπάνια ομάδα αίματος;

Σημαίνει απλά ότι το αίμα του αιμοδότη περιλαμβάνει έναν σπάνιο συνδυασμό αντιγόνων και γι’ αυτό τον λόγο είναι χρήσιμο να το γνωρίζει η αιμοδοσία.

Εάν είμαι αιμοδότης και χρειαστώ αίμα, θα βρω αμέσως;

Τις περισσότερες φορές, ναι. Υπάρχει περίπτωση, όμως, να είναι δύσκολο εάν χρειάζονται αίμα πολλές μονάδες ή εάν ο αιμοδότης ανήκει σε σπάνια ομάδα αίματος.

Αυτός είναι και ένας επιπλέον λόγος που η αιμοδοσία πρέπει να στηρίζεται στους συστηματικούς εθελοντές αιμοδότες και όχι στους αιμοδότες που δίνουν μόνο όταν έχει ανάγκη κάποιος δικός τους άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η αιμοδοσία θα κάνει ότι είναι δυνατόν προκειμένου ο αιμοδότης να μην αντιμετωπίσει πρόβλημα.

Τέλος, εάν ενδιαφέρεστε να αποκτήσετε κάρτα εθελοντή αιμοδότη, μπορείτε να μπείτε εδώ. Έχετε την δυνατότητα να δώσετε αίμα σ’ένα από τα σημεία αιμοδοσίας σ’ όλη τη χώρα που θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας