- Ένας παγκόσμιος "σκιώδης στόλος" αποτελείται από γερασμένα και κακοσυντηρημένα πλοία που πλέουν παραβιάζοντας διεθνείς κανόνες και προκαλώντας περιβαλλοντικές καταστροφές.
- Η Ρωσία έχει κρίσιμο ρόλο στον "σκιώδη στόλο", με πλοία που μεταφέρουν παράνομα ρωσικά εμπορεύματα, ανασφάλιστα και με υψηλό κίνδυνο.
- Οι δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία απέτυχαν να περιορίσουν τη μεταφορά πετρελαίου, καθώς η Μόσχα βρίσκει τρόπους να αποφεύγει τους περιορισμούς και ο "σκιώδης στόλος" συνεχίζει να αυξάνεται.
Τον περασμένο Μάρτιο, Βρετανοί λιμενικοί εντόπισαν κάτι ασυνήθιστο 100 περίπου χιλιόμετρα ανοιχτά των ακτών της Σκωτίας: έναν τεράστιο σκοτεινό λεκέ να εκτείνεται 23 χιλιόμετρα στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό.
Μετά από ανάλυση των δορυφορικών εικόνων από την ακτοφυλακή, οι αρχές κατέληξαν ότι η πιθανή πηγή των ρύπων ήταν το δεξαμενόπλοιο Innova, που εκείνη την εποχή μετέφερε 1 εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου από τη Ρωσία σε ένα διυλιστήριο στην Ινδία.
Ωστόσο, η ακτοφυλακή δεν έκανε πολλά πράγματα για να διερευνήσει περαιτέρω το περιστατικό και το δεξαμενόπλοιο, χωρίς καμία επίπτωση, συνεχίζει μέχρι σήμερα να μεταφέρει πετρέλαιο.
Το Innova είναι μόνο ένα από τα εκατοντάδες πλοία του παγκόσμιου «σκιώδη στόλου» όπως ονομάζεται: ένας στόλος από γερασμένα και συχνά κακοσυντηρημένα πλοία που πλέουν αψηφώντας τα διεθνή στάνταρ και τις δυτικές κυρώσεις, σκορπώντας πολλές φορές περιβαλλοντικές καταστροφές χωρίς συνέπειες.
Μια κοινή έρευνα του ενημερωτικού ιστότοπου Politico και της μη κερδοσκοπικής δημοσιογραφικής ομάδας SourceMaterial, χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες της οργάνωσης SkyTruth και δεδομένα ναυτιλίας από την εταιρεία ανάλυσης αγοράς Lloyd’s, εντόπισε τουλάχιστον εννέα περιπτώσεις σκαφών του «σκιώδους στόλου» που ρυπαίνουν ύδατα σε όλον τον κόσμο από το 2021.
Το πρόβλημα επιδεινώθηκε πολύ περισσότερο μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με τη Μόσχα υπό δυτικές κυρώσεις, ένας αυξανόμενος αριθμός πλοίων και δεξαμενόπλοιων μεταφέρουν ρωσικά εμπορεύματα παράνομα σε όλο τον κόσμο. Τα σκάφη αυτά όχι μόνο δεν υπόκεινται σε καμία ρύθμιση, αλλά συχνά είναι και ανασφάλιστα, πράγμα που σημαίνει ότι σε μια περίπτωση διαρροής ή πιο σοβαρής περιβαλλοντικής καταστροφής, μια κυβέρνηση θα δυσκολευόταν να τα θεωρήσει υπεύθυνα.
Κηλίδες και ρυπογόνες απορρίψεις από πλοία του «σκιώδους στόλου» εντοπίστηκαν παντού στον κόσμο, από την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ μέχρι την Ιταλία και το Μεξικό. Πολλά τέτοια τάνκερ διασχίζουν πολυσύχναστους ναυτιλιακούς δρόμους, όπως η Ερυθρά Θάλασσα και η Διώρυγα του Παναμά, το οποίο σημαίνει ότι οποιοδήποτε σοβαρό ατύχημα θα μπορούσε να παγώσει τις μεταφορές σε κρίσιμους διεθνείς εμπορικούς δρόμους. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι θέμα χρόνου για το πότε ένα από αυτά τα καράβια θα υποστεί μια βλάβη ή ένα ατύχημα που θα επιφέρει κάποια τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή.
«Οι κίνδυνοι από τις πετρελαιοκηλίδες είναι τρομακτικοί», προειδοποιεί ο Ισαάκ Λεβί, επικεφαλής για την Ευρώπη και τη Ρωσία του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA), συμπληρώνοντας ότι «πέρα από την περιβαλλοντική ζημιά, μερικές από τις οποίες θα είναι μη αναστρέψιμες, είναι τεράστιος ο αντίκτυπος και για τα παράκτια κράτη που θα πρέπει να επωμιστούν το κόστος του καθαρισμού».
Η αποτυχία των δυτικών κυρώσεων
Όταν η Δύση επέβαλε για πρώτη φορά κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο το 2022, είχε στόχο να περιορίσει ένα κρίσιμο πόρο για το Κρεμλίνο, αφού οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αντιπροσώπευαν σχεδόν το ήμισυ του προϋπολογισμού της Ρωσίας.
Δύο χρόνια αργότερα, τα μέτρα – που περιλαμβάνουν μια γενική απαγόρευση εισαγωγών στην ΕΕ και ένα ανώτατο όριο στην τιμή του πετρελαίου που επέβαλαν οι χώρες του G7 σε άλλους εταίρους – έχουν αποτύχει σε μεγάλο βαθμό.
Η Μόσχα απέναντι στις κυρώσεις έχει βρει δημιουργικές λύσεις. Με πολύπλοκες διαδικασίες κατορθώνει να εξαφανίζει την προέλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και με έναν συνεχώς διογκούμενο στόλο άνω των 600 σκαφών, με το καθεστώς ιδιοκτησίας συχνά συγκαλυμμένο μέσα σε ένα δαιδαλώδες σύστημα εταιρειών-κελυφών, αποφεύγει το ανώτατο όριο τιμής των 60 δολαρίων ανά βαρέλι που είχε ορίσει η G7. Πολλές φορές, την ίδια τακτική χρησιμοποιούν και το Ιράν και η Βενεζουέλα για να αποφεύγουν περιορισμούς.
Σύμφωνα με το CREA, τα τελευταία δύο χρόνια περίπου το 80% του ρωσικού πετρελαίου μεταφέρθηκε με πλοία εκτός δυτικού ελέγχου, ενώ από το 2022, ο συνολικός αριθμός σκαφών του «σκιώδους στόλου» έχει υπερτριπλασιαστεί. Ο σκιώδης στόλος της Μόσχας έχει μεταφέρει αργό πετρέλαιο αξίας 80 δισεκατομμυρίων ευρώ από τότε που το G7 επέβαλε το ανώτατο όριο των $60 πριν από δύο χρόνια.
Τα περισσότερα από αυτά τα δεξαμενόπλοια, εκτός από ασαφή ιδιοκτησία, σύμφωνα με την Lloyd’s List δεν έχουν και γνωστή ασφάλιση. Κατασκευασμένα πριν από 15 χρόνια ή περισσότερα, ταξινομούνται ως «υψηλού κινδύνου» από τους μηχανικούς, δηλαδή ευάλωτα σε τεχνικά προβλήματα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το σύστημα διεύθυνσης, τη δομική τους ακεραιότητα και την αξιοπλοΐα τους.
Πηγή: Politico
