Πέρασαν κιόλας 20 χρόνια από τότε που ξεκίνησε επίσημα η ανακύκλωση οχημάτων στην Ελλάδα. Κι όμως, παραμένουμε, ως πολίτες, με νοοτροπία μιας άλλης εποχής!

Το 2004, τη χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, συνέβησαν αρκετά γεγονότα, ορισμένα με σκοπό να αλλάξουμε συνήθειες. Αλλάξαμε, όμως;

Ένα από τα γεγονότα που συνέβησαν ήταν η λειτουργία της Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Ελλάδος, που αποτελεί το νόμιμο σύστημα ανακύκλωσης οχημάτων στην Ελλάδα. Ένας φορέας που ξεκίνησε επίσημα την ανακύκλωση των οχημάτων.

Κατά συνέπεια, δεν θα μπορούσε να υπάρχει κανένα άλλοθι ώστε κάποιος να εγκαταλείπει το παλιό του όχημα στο δρόμο ή στα χωράφια. Κάλλιστα θα μπορούσε να το πάει ο ίδιος σε ένα κέντρο παράδοσης προς ανακύκλωση, από τα 100 που υπάρχουν σε όλη τη χώρα. Κι αν δεν μπορούσε ο ίδιος, με ένα τηλεφώνημα θα έρχονταν να το πάρουν οι εταιρείες ανακύκλωσης.

Η απόσυρση με κρατικά, οικονομικά κίνητρα

Αρκετά νωρίτερα, το 1991, ξεκίνησε ένα μέτρο που εφαρμόστηκε κι αργότερα, αυτό της απόσυρσης με κρατικά, οικονομικά κίνητρα, με σκοπό την αντικατάσταση του ήδη γερασμένου και ρυπογόνου στόλου των κυκλοφορούντων οχημάτων. Και πράγματι αγοράστηκαν πολλά καινούργια κι αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία επίσης αρκετά. Όμως πού κατέληξαν; Επίσημα η ανακύκλωση δεν είχε ξεκινήσει. Κατά συνέπεια ανακύκλωση, με συνθήκες της τότε εποχής, δεν έγινε μαζικά και οργανωμένα, όπως από το 2004 και έπειτα.

Θυμίζω, επίσης, δύο ακόμα φορές απόσυρσης με οικονομικά κίνητρα, το 2009 και την περίοδο 2011-2016, ενώ και τώρα υπάρχουν οικονομικά κίνητρα απόσυρσης αλλά μόνο για την αγορά ηλεκτρικού οχήματος.

Μολονότι πανευρωπαϊκά δεν είναι υποχρεωτική η απόσυρση ενός οχήματος, με τον μέσο όρο ηλικίας στις χώρες της Ε.Ε. να είναι 12 έτη και στην Ελλάδα 17,3 έτη για τα ΙΧ, αυτό δε σημαίνει ότι εμείς οι πολίτες δεν αντιλαμβανόμαστε ότι ένα όχημα φτάνει στο τέλος της ζωής του. Δηλαδή, δεν σκεφτόμαστε ότι αυτό που συμβαίνει με τα όντα, συμβαίνει και με τα υλικά, τα αντικείμενα.

Χιλιάδες οχήματα σε εγκατάλειψη, παντού

Κι επειδή, πλέον, απόσυρση σημαίνει και ανακύκλωση, βλέποντας διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα, στις πόλεις και στα χωριά, στα βουνά, τις χαράδρες και τα νησιά, παντού, εγκαταλελειμμένα οχήματα, σημαίνει ότι κάποιοι κατέθεσαν τις πινακίδες (ή και όχι, ορισμένοι) των οχημάτων τους αλλά δεν μπήκαν στη διαδικασία να τα στείλουν προς ανακύκλωση.

Η Ελλάδα έχει καταντήσει μια χώρα σε «εγκατάλειψη», με εκατοντάδες χιλιάδες κουφάρια οχημάτων, και για αυτή τη κατάσταση φέρουν μεγάλη ευθύνη η πολιτεία αλλά και οι δήμοι (σε ισχύ ο περί Κοινοτήτων Νόμος του 1999 – 86(I)/1999), που έχουν τη δύναμη, βάσει νόμου, να προχωρήσουν στη συγκομιδή των εγκαταλελειμμένων οχημάτων, αφού τηρήσουν όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Δεν το πράττουν, στο βαθμό που θα έπρεπε, είτε γιατί οι υπηρεσίες των δήμων είναι υποστελεχωμένες, είτε διότι υπάρχει το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και φοβούνται την αντίδραση των «θιγόμενων» πολιτών, δηλαδή εκείνων που παράνομα εγκαταλείπουν το όχημά τους στο δρόμο, στο χωράφι τους, ακόμα κι αν είναι περιφραγμένο.

Για κάθε 4 οχήματα που βγάζουν πινακίδες, 1 ανακυκλώνεται

Για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος, ενώ από το 2004 κυκλοφόρησαν (έως και τον Σεπτέμβριο του 2024) 3.012.342 νέα ΙΧ και ταξί, 235.145 ελαφρά επαγγελματικά, και 1.052.709 μοτοσυκλέτες (δεν υπολογίζουμε βαρέα οχήματα), ανακυκλώθηκαν συνολικά 1.273.819 οχήματα (καταγράφονται μόνο ΙΧ, ταξί και ελαφρά επαγγελματικά – οι μοτοσυκλέτες δεν έχουν ενταχθεί στο νόμο της ανακύκλωσης, μολονότι ορισμένες εταιρείες ανακύκλωσης παραλαμβάνουν και μοτοσυκλέτες)! Αν προσθέσουμε και όσα είχαν πουληθεί προς του 2004, δηλαδή οχήματα 20 ετών και άνω, είναι πολύ λογικό ο μέσος όρος των 17,3 ετών ηλικίας στην Ελλάδα (για τα ΙΧ) και ίσως αυξηθεί όταν έχουμε πωλήσεις πάνω από 100.000 ΙΧ και ταξί το χρόνο, ενώ αποσύρονται περίπου 50.000 οχήματα, συνολικά, ετησίως. 

Και κάπως έτσι έχουμε μποτιλιάρισμα

Είναι κι αυτό μια εξήγηση για το μποτιλιάρισμα που παρατηρείται έντονα στην Αττική και σε άλλες μεγαλουπόλεις, με τόσα οχήματα που προστίθενται συνεχώς στους δρόμους, όταν δεν αποσύρονται ανάλογα τόσα.

Και να φανταστείτε ότι έχουμε τους ίδιους αστικούς δρόμους και βέβαια τις ίδιες πόλεις, σε μέγεθος.

Υπάρχουν κι άλλες εξηγήσεις για το έντονο κυκλοφοριακό, όπως η απροθυμία των οδηγών να χρησιμοποιήσουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή να παίρνουν κι άλλους συνεπιβάτες, όπως για παράδειγμα συναδέλφους στην εργασία τους.

Κι αν δεν είχαμε και την απομακρυσμένη εργασία, που μπήκε στη ζωή μας με την πανδημία και αρκετοί έως πολλοί δεν πηγαίνουν καθημερινά στην εργασία τους, ίσως το πρόβλημα να ήταν εντονότερο.

Τίποτα δεν πάει χαμένο

Όσο για το αν ορισμένοι σκέφτονται «γιατί να στείλω το αυτοκίνητο για απόσυρση;», θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το 2023 η ανακύκλωση των οχημάτων ανήλθε στο 70%, η επαναχρησιμοποίηση (διάφορα μεταχειρισμένα ανταλλακτικά) ήταν στο 16% και η ενεργειακή αξιοποίηση (δηλαδή εναλλακτικό καύσιμο), περίπου στο 9%. Στο σύνολο η επαναχρησιμοποίηση και η αξιοποίηση άγγιξε το 95,41%! Άρα τίποτα δεν πάει χαμένο.

Ας προχωρήσουμε, λοιπόν, σε συνειδητές επιλογές, όλοι μας, κράτος και πολίτες, για να μη βλέπουμε τα πανέμορφα μέρη μας γεμάτα κουφάρια οχημάτων που και ρυπαίνουν το περιβάλλον αλλά και την αισθητική μας.