ΕΤΕπ: Εθνική προτεραιότητα η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν εθνική προτεραιότητα την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Ειδικότερα σύμφωνα με την ετήσια έρευνα για το κλίμα που διενεργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, σχεδόν εννιά στους δέκα Έλληνες αναγνωρίζουν την ανάγκη να αλλάξουν και να προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής τους στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Οι ερωτηθέντες κατέταξαν την κλιματική αλλαγή στη δεύτερη θέση μεταξύ των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα τους, πίσω μόνο από το κόστος ζωής. Πολλοί πιστεύουν ότι η επένδυση στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σήμερα θα αποτρέψει υψηλότερο κόστος στο μέλλον.

Βασικά αποτελέσματα

• Το 98% των Ελλήνων ερωτηθέντων δηλώνει ότι είναι σημαντικό να προσαρμοστεί η χώρα τους στην κλιματική αλλαγή. Από αυτούς, το 60% δηλώνει ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε αυτή την προσαρμογή.

• Το 90% συμφωνεί ότι θα πρέπει να πραγματοποιηθούν σήμερα επενδύσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή ώστε να αποφευχθεί το ακόμα υψηλότερο κόστος στο μέλλον.

Φέτος, η Ελλάδα ήρθε και πάλι αντιμέτωπη με πολλά έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως μεταξύ άλλων η κακοκαιρία Atena τον Σεπτέμβριο με σφοδρή βροχόπτωση και κεραυνούς και αργότερα τον ίδιο μήνα μια παρατεταμένη περίοδος δυσμενών καιρικών συνθηκών, καθώς και οι υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι που συνέβαλαν στη μεγάλη δασική πυρκαγιά κοντά στην Αθήνα τον Αύγουστο. Τα φαινόμενα αυτά οδήγησαν σε γενικευμένες προειδοποιήσεις, εκκενώσεις και σημαντικές διαταραχές σε ολόκληρη τη χώρα.

Δεδομένου ότι η συχνότητα και η σοβαρότητα των φυσικών καταστροφών αυξάνεται, το οικονομικό τίμημα της κλιματικής αλλαγής εξακολουθεί να κλιμακώνεται. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το κόστος αυτών των καταστροφών θα αυξάνεται ολοένα και περισσότερο.

Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η Ευρώπη είναι επί του παρόντος η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στον κόσμο και τα ακραία καιρικά φαινόμενα αναμένεται να αυξηθούν με την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Αυτή η κλιμάκωση θέτει σημαντικές προκλήσεις για τις υποδομές και απειλεί τη σταθερότητα των παγκόσμιων προμηθειών νερού και τροφίμων, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για ολοκληρωμένες στρατηγικές προσαρμογής.

«Στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αναγνωρίζουμε ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί απλώς ανάγκη για το μέλλον, αλλά και άμεση προτεραιότητα για την Ελλάδα. Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο ηθική ευθύνη, αλλά και μια οικονομική ευκαιρία. Πραγματοποιώντας σήμερα επενδύσεις, έχουμε τη δυνατότητα να προστατεύσουμε ζωές, να στηρίξουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη και να ελαχιστοποιήσουμε το μακροπρόθεσμο κόστος της αδράνειας. Η ΕΤΕπ έχει αναλάβει τη δέσμευση να συνεργαστεί με την Ελλάδα, παρέχοντάς της χρηματοδότηση αλλά και συμβουλευτικές υπηρεσίες προκειμένου να διασφαλίσει αποτελεσματικές και ανθεκτικές στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή που δεν θα αφήνουν κανέναν στον περιθώριο», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ Ιωάννης Τσακίρης.

Η ΕΤΕπ δημοσίευσε την έβδομη ετήσια έρευνά της για το κλίμα, καταγράφοντας τις απόψεις περισσοτέρων από 24.000 ερωτηθέντων σε ολόκληρη την ΕΕ και τις ΗΠΑ σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Στην έρευνα, που διεξήχθη τον Αύγουστο του 2024, συμμετείχαν 1.000 άτομα από την Ελλάδα.

Εθνική προτεραιότητα

Οι Έλληνες ερωτηθέντες θεωρούν την κλιματική αλλαγή (παράλληλα με την ανεργία) ως τη δεύτερη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η χώρα, μετά το αυξανόμενο κόστος ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο:

• Το 98% αυτών αναγνωρίζει την ανάγκη προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (σε σύγκριση με τον μέσο όρο 94% της ΕΕ). Συγκεκριμένα, το 60% (10 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο 50% της ΕΕ) θεωρεί ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή αποτελεί προτεραιότητα στην Ελλάδα για τα επόμενα χρόνια.

Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή αντιμετωπίζεται επίσης ως οικονομική ευκαιρία και μακροπρόθεσμη επένδυση για τη χώρα:

• Το 92% δηλώνει ότι οι επενδύσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην τόνωση της τοπικής οικονομίας (σε σύγκριση με το 86% στην ΕΕ).

• Το 90% πιστεύει ότι για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή απαιτούνται επενδύσεις σήμερα ώστε να αποφευχθεί το υψηλότερο κόστος στο μέλλον (σε σύγκριση με το 85% στην ΕΕ).

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και αλλαγή του τρόπου ζωής

Μολονότι οι Έλληνες ερωτηθέντες αναγνωρίζουν τις οικονομικές ευκαιρίες που προσφέρουν τα μέτρα προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η προσωπική τους εμπειρία από ακραία καιρικά φαινόμενα επιτείνει την αίσθηση του επείγοντος για την ανάληψη δράσης:

• Το 94% (14 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ) έχει βιώσει τουλάχιστον ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο τα τελευταία πέντε χρόνια. Ειδικότερα, το 61% έχει πληγεί από υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνες (6 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ), το 46% έχει βρεθεί αντιμέτωπο με ανεξέλεγκτες πυρκαγιές (25 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ) και το 34% έχει βιώσει ξηρασία (ποσοστό παρόμοιο με τον μέσο όρο της ΕΕ).

Οι συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων είναι απτές, ποικίλες και ήδη υπερβολικά σοβαρές.

• Το 86% των Ελλήνων ερωτηθέντων ανέφερε ότι έχει υποστεί τουλάχιστον μία άμεση συνέπεια εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων (18 μονάδες πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο 68%). Το 36% αντιμετώπισε διακοπές ρεύματος ή προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού (16 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ), το 32% επλήγη από την καταστροφή δασών ή φυσικών χώρων κοντά στην κατοικία του (13 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ), και το 27% αντιμετώπισε διαταραχές των μεταφορών (όπως κλείσιμο δρόμων, καταστροφή γεφυρών ή καθυστερήσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες) (6 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ).

Δεδομένου ότι έχουν πληγεί ιδιαίτερα από τα ακραία καιρικά φαινόμενα τα τελευταία χρόνια, οι Έλληνες ξεχωρίζουν από τους άλλους πολίτες της ΕΕ από την άποψη ότι έχουν επίγνωση σε μεγάλο βαθμό της ανάγκης προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή:

• Το 87% (15 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο 72% της ΕΕ) αναγνωρίζει ότι θα πρέπει να προσαρμόσει τον τρόπο ζωής του, λόγω της κλιματικής αλλαγής.

• Το 55% (20 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο 35% της ΕΕ) πιστεύει ότι θα αναγκαστεί να μετακινηθεί σε ένα μέρος λιγότερο ευάλωτο στην κλιματική αλλαγή, ακόμα και σε τοπικό επίπεδο (για να αποφύγει πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές ή άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα)

• Το 48% δηλώνει ότι θα πρέπει να μετακινηθεί σε πιο δροσερή περιοχή ή χώρα (20 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο 28% της ΕΕ).

Η ατομική προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή απαιτεί καλό επίπεδο ενημέρωσης. Η πλειονότητα των Ελλήνων (72%, κοντά στον μέσο όρο 71% της ΕΕ) δηλώνει ότι γνωρίζει τα μέτρα που μπορεί να λάβει για να προσαρμόσει αποτελεσματικά την κατοικία και τον τρόπο ζωής της. Επιπλέον, περισσότεροι από τα δύο τρίτα (68%, σε σύγκριση με τον μέσο όρο 40% της ΕΕ) είναι ενήμεροι για τις δημόσιες επιδοτήσεις ή τα οικονομικά κίνητρα για τη στήριξη αυτών των προσπαθειών.

Προτεραιότητες για τα μέτρα προσαρμογής

Οι Έλληνες ερωτηθέντες προσδιόρισαν τις ακόλουθες βασικές προτεραιότητες για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε τοπικό επίπεδο:

• Βελτίωση των υποδομών, παραδείγματος χάρη καλύτερα συστήματα αποχέτευσης, αντιπλημμυρικά φράγματα, καταφύγια σε περίπτωση καταιγίδας ή ανθεκτικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας (50% έναντι 39% στην ΕΕ)

• Δροσισμός πόλεων (45%)

• Εκπαίδευση του πληθυσμού ώστε να υιοθετεί συμπεριφορές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων (40%)

Στο ερώτημα σχετικά με το ποιος θα πρέπει να αναλάβει τη δαπάνη για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή:

• Το 42% πιστεύει ότι οι εταιρείες και οι βιομηχανίες που συμβάλουν περισσότερο στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να επιβαρυνθούν με το κόστος (7 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ).

• Το 25% πιστεύει ότι όλοι θα πρέπει να πληρώσουν εξίσου (7 μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ).

• Το 18% δηλώνει ότι οι πιο εύποροι θα πρέπει να επωμιστούν το κόστος μέσω υψηλότερης φορολογίας.

• Όσον αφορά το ποιος θα πρέπει να επωφεληθεί πρώτος από την παροχή βοήθειας με σκοπό την προσαρμογή:

• Το 35% πιστεύει ότι όλοι θα πρέπει να επωφεληθούν εξίσου.

• Το 30% πιστεύει ότι πρώτοι θα πρέπει να επωφεληθούν οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές υψηλού κινδύνου (7 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ).

• Το 27% θεωρεί ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στους ηλικιωμένους.

Η ανησυχία σχετικά με το ποιος θα πρέπει να επωφεληθεί από την ενίσχυση για την προσαρμογή υπερβαίνει τις εθνικές προτεραιότητες. Σχεδόν τα τρία τέταρτα των Ελλήνων (73%, 16 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο 57% της ΕΕ) αναγνωρίζουν την ανάγκη στήριξης των παγκόσμιων προσπαθειών προσαρμογής και πιστεύουν ότι η χώρα τους θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει τις πιο ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν στις αυξανόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.