Πού εντοπίζεται η ουσία της Δικαιοσύνης;

Του Δημήτρη Χ. Παξινού

Μύθος πρώτος: ανεξαρτησία Δικαιοσύνης. Ο ορισμός, διορισμός στο ανώτατο επίπεδο, γίνεται απ’ την εκτελεστική εξουσία. Άρα οφείλεται ανταπόδοση. Όμως, ως θεσμικό αντίβαρο, έχει προβλεφθεί, μεταξύ άλλων προνομίων, η ισοβιότητα των δικαστών. Εξασφάλιση εφ’ όρου ζωής. Επομένως, ο δικαστής οφείλει να δικάζει υπακούοντας στους νόμους και στη συνείδησή του. Το πράττει; Αναλόγως. Κυρίως είναι θέμα αυτοσεβασμού. Και μετά η αυξημένη αίσθηση του καθήκοντος. Ότι ιερουργεί στον βωμό αυτόν. Ότι ο φερόμενος ενώπιόν του παραδίδεται στις ορέξεις του. Από την κρίση του εξαρτώνται πολλά. Η ζωή, η τιμή και η υπόληψή του. Η ποικιλώνυμη εξουσία, όμως, θέλγει και θέλγεται. Σαγηνεύει και σαγηνεύεται. Κάποιοι δικαστές υποκύπτουν και ενεργούν κατά την εικαζόμενη βούληση της Εκτελεστικής. Τα ομώνυμα έλκονται. Και υπόσχεται θέσεις κι αξιώματα μετά την αφυπηρέτησή του. Αλλά και πριν από αυτήν. Ο κοινός νομοθέτης μεριμνά. Τα ρυθμίζει όλα και συμφέρει….

Ο δικαστής οφείλει, όμως, να τηρήσει τον όρκο του και να υπερβεί το ανθρώπινο, αν χρειασθεί. Με πρότυπο Τσερτσέτη, Πολυζωίδη. Η Πολιτεία τού έχει δώσει όλα τα εχέγγυα και, απερίσπαστος, πρέπει να αφοσιωθεί στα αμιγώς δικαστικά του καθήκοντα. Να πράξει το καθήκον του. Όσοι νόμοι και να έρθουν, όση κι αν υποσχεθούν ύλη για τους μεν, λιγότερη δουλειά για τους δε, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει, αν δεν αλλάξει η νοοτροπία. Όταν, π.χ., ο αριθμός των προέδρων Εφετών είναι σχεδόν ίδιος με αυτόν των εφετών, για εξυπηρέτηση συνδικαλιστή δικαστή, τότε τι χρείαν έχουμε άλλων μαρτύρων; Ή, όταν όλοι βαθμολογούνται με άριστα, πώς θα δουλέψει το σύστημα, με στρατηγούς χωρίς στράτευμα;

Ακόμη και στις διάφορες συνάξεις για τη Δικαιοσύνη λέγεται η μισή αλήθεια. Η άλλη αποκρύπτεται. Δεν συμφέρει. Κάποιες μοιάζουν με απογευματινά τέια. Η αυτοκριτική βλάπτει το υπαρκτό ή μη κύρος τους. Βλάπτει όμως και τους θεσμούς. Βλάπτει τη χώρα. Δεν αρκούν οι γονυπετείς υποκλίσεις στο θείο για εξιλέωση.

Αλίμονο αν εκλείψει τελείως η εμπιστοσύνη των πολιτών στον θεσμό. Τότε καταρρέει το κράτος δικαίου. Οι υπουργοί Δικαιοσύνης, κατά το πλείστον, προσπαθούν, αναζητώντας συμμάχους, για ποιοτικότερη και ταχύτερη απονομή της, μέσα στα όρια που έχουν καθιερωθεί και δίκην εθίμου έχουν γίνει νόμος απαράβατος. «Ακορντεόν». Ο τρόπος, η έκταση συμβολής τους εξαρτάται από το πώς εννοούν το καθήκον τους. Διευρυμένο ή στενότερο. Καθήκον καλοπληρωμένου δημοσίου υπαλλήλου ή ενός ανεξάρτητου δικαστή απ’ τον οποίο η κοινωνία απαιτεί τα στοιχειώδη; Θάρρος και ευψυχία. Ταπεινότητα. Αλληλένδετα. Η ουσία του λειτουργού της Δικαιοσύνης. Η ψυχή της Δικαιοσύνης.