Για μια ακόμα φορά τα συμπεράσματα της έρευνας για την «Κοινή χρήση του οδικού δικτύου στην Ευρώπη» του Ιδρύματος VINCI Autoroutes, είναι ανησυχητικά τόσο για τη συμπεριφορά όλων μας στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα.

Η έρευνα της Ipsos, για λογαριασμό του Ιδρύματος VINCI Autoroutes, εξετάζει πόσο προσέχουν τους άλλους χρήστες του οδικού δικτύου οι οδηγοί αυτοκινήτων, οι οδηγοί μηχανοκίνητων δικύκλων, οι ποδηλάτες ή οι πεζοί. Σε ποιο βαθμό σέβονται τους κανόνες κοινής χρήσης του οδικού δικτύου, κι αν επηρεάζεται η συμπεριφορά τους από τα διαφορετικά μέσα μετακίνησης που χρησιμοποιούν.

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι απαντήσεις 12.413 Ευρωπαίων καταδεικνύουν την ανάγκη ευαισθητοποίησης όλων των χρηστών του οδικού δικτύου ως προς την ανάγκη σεβασμού των υπολοίπων και των κανόνων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, με μοναδικό ζητούμενο να συμβιώνουμε αρμονικά στον δρόμο.

Τι κατέδειξε η έρευνα για την Ευρώπη

Το 24% των οδηγών αυτοκινήτων και το 64% των οδηγών μηχανοκίνητων δικύκλων καταπατούν τις ζώνες ποδηλάτων.

Το 37% των ποδηλατών παραδέχονται ότι περνούν με κόκκινο ακόμη και όταν δεν υπάρχει πινακίδα παραχώρησης προτεραιότητας.

Το 78% των πεζών διασχίζει τον δρόμο εκτός διάβασης, παρόλο που υπάρχει μία σε απόσταση λιγότερη των 50 μέτρων.

Το 92% των χρηστών του οδικού δικτύου εξακολουθεί να φοβάται την επικίνδυνη συμπεριφορά των άλλων.

Το 78% των οδηγών «πολυ-χρηστών» δηλώνουν ότι είναι πιο προσεκτικοί με τους άλλους στον δρόμο.

Καμπανάκι για την Ελλάδα

Τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με την Ελλάδα δείχνουν ότι έχουμε μεγάλο ζήτημα να λύσουμε σε θέματα οδηγικής συμπεριφοράς και ασφάλεια.

Παρά το γεγονός ότι το 70% των Ελλήνων περπατά τακτικά, η χρήση ποδηλάτου παραμένει εξαιρετικά χαμηλή (10%), γεγονός που ενδέχεται να επηρεάζει τη συνύπαρξη των διαφόρων χρηστών του οδικού δικτύου.

Το 92% των πολιτών ανησυχεί για επικίνδυνη οδήγηση, με το 97% των οδηγών δικύκλων και το 93% των ποδηλατών να εκφράζουν φόβο για την επικίνδυνη συμπεριφορά των άλλων.

Το 91% των πεζών φοβάται ότι οι οδηγοί δεν σταματούν στις διαβάσεις, ενώ το 88% έχει αντιμετωπίσει ενοχλητική συμπεριφορά από ποδηλάτες και πατίνια.

Το 67% των οδηγών αυτοκινήτων περνάει με κόκκινο φανάρι, ενώ το 72% των δικύκλων κινούνται ή παρκάρουν σε πεζοδρόμια. Το 49% των οδηγών διπλοπαρκάρει τακτικά, το 35% χρησιμοποιεί τις λωρίδες των λεωφορείων, και το 11% παρκάρει σε θέσεις για ΑμΕΑ.

Το 81% των οδηγών και 66% των πεζών κάνουν χρήση κινητού τηλεφώνου ενώ κινούνται, ενώ το 87% των οδηγών «πολυ-χρηστών» δηλώνουν ότι είναι πιο προσεκτικοί με τους άλλους στον δρόμο.

Τακτικές μετακίνησης και ανησυχία για την επικίνδυνη συμπεριφορά

Στην Ευρώπη, η τακτική χρήση των ενεργών τρόπων μετακίνησης παραμένει σταθερή σε σύγκριση με το 2023.

Το αυτοκίνητο είναι το νούμερο ένα μέσο μετακίνησης στην Ευρώπη. Για τις καθημερινές μετακινήσεις τους, οι Ευρωπαίοι επιλέγουν επίσης πρόθυμα ενεργητικούς τρόπους. Το 66% (σταθερό ποσοστό σε σχέση με το 2023) μετακινούνται τακτικά με τα πόδια και 21% (-1% σε σχέση με το 2023) χρησιμοποιεί τακτικά ποδήλατο. Το 6% χρησιμοποιεί τακτικά μηχανοκίνητο δίκυκλο και το 3% πατίνι ή hoverboard.

Όσον αφορά το περπάτημα, στην πρώτη θέση έρχονται οι Ισπανοί (77%) και στην τελευταία οι Βέλγοι (53%). Οι Γάλλοι βρίσκονται στην προτελευταία θέση (57%).

Ελαφρώς περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες κάνουν τακτικά ποδήλατο (23% έναντι 19%) όπως κατά την περιστασιακή χρήση (39% έναντι 36%).

Δεν προξενεί έκπληξη ότι οι πιο τακτικοί χρήστες του ποδηλάτου είναι οι Ολλανδοί (58%), με απόσταση μπροστά από τους Βέλγους (26%), τους Γερμανούς, τους Πολωνούς και τους Σουηδούς (24%). Οι Γάλλοι τοποθετούνται στην 9η θέση (από 11 ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα), λίγο πιο μπροστά από τους Έλληνες (10%), τους Βρετανούς και τους Ισπανούς (7%).

Στους δρόμους επικρατεί μια ιδιαίτερα τεταμένη ατμόσφαιρα

Η ποικιλία των τρόπων μετακίνησης (αυτοκίνητο, μηχανοκίνητο δίκυκλο, ποδήλατο, μηχανοκίνητη συσκευή προσωπικής μεταφοράς, περπάτημα) και η συνεχής τους εξέλιξη σε έναν περιορισμένο δημόσιο χώρο, καθιστά τη συμβίωση μεταξύ των διαφορετικών χρηστών περίπλοκη και συχνά αντικρουόμενη.

Όποιος κι αν είναι ο τρόπος μετακίνησης, η συνύπαρξη με τους άλλους χρήστες είναι πηγή άγχους και εντάσεων. Η πλειοψηφία από αυτούς (92%,) φοβούνται την επικίνδυνη συμπεριφορά των άλλων. Αυτό ισχύει για το 89% των ποδηλατών, το 91% των οδηγών αυτοκινήτων, και το 87% των οδηγών μηχανοκίνητων δίκυκλων.

Οι πεζοί επηρεάζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τους κινδύνους που αναλαμβάνουν άλλοι χρήστες του οδικού δικτύου. Έτσι, το 89% των πεζών φοβάται ότι ένας οδηγός αυτοκινήτου δεν θα σταματήσει να τους αφήσει να περάσουν, ενώ βρίσκονται σε προστατευμένη διάβαση και το 63% δηλώνει ότι τους έχει «σκουντήξει» στο πεζοδρόμιο κάποιος χρήστης ποδηλάτου, πατινιού ή hoverboard.

Ο φόβος απέναντι στην επιθετικότητα των οδηγών αυτοκινήτων είναι επίσης πολύ διαδεδομένος. Το βιώνουν το 81% των οδηγών μηχανοκίνητων δικύκλων, το 83% των οδηγών αυτοκινήτων και το 80% των ποδηλατών.

Το αίσθημα ασφάλειας πάνω στο ποδήλατο, το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη της ποδηλασίας, διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Στην Ευρώπη, ενώ κατά μέσο όρο το 80% των ποδηλατών αισθάνονται ασφαλείς όταν μετακινούνται με ποδήλατο, αυτή η αναλογία κυμαίνεται από το 93% για τους Ολλανδούς στο 59% για τους Γάλλους (δηλαδή 34 πόντους διαφορά). Οι τελευταίοι, μάλιστα, αισθάνονται λιγότερο ασφαλείς από όλους τους πολίτες των 11 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα.

Ξέρουμε τον ΚΟΚ ή τον αγνοούμε σκόπιμα;

Κι ενώ στην Ελλάδα περιμένουμε καιρό τώρα την αναθεώρηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, τόσο στη χώρα μας όσο και στην Ευρώπη, αυτόν τον Κώδικα που έχουμε είτε δεν τον γνωρίζουμε είτε τον αγνοούμε σκόπιμα.

Στην Ευρώπη οι ζώνες ποδηλάτων προορίζονται αποκλειστικά για ποδήλατα ώστε να μπορούν να μετακινηθούν μπροστά από τα αυτοκίνητα σε μια διασταύρωση με φανάρια, για να βλέπουν και να τους βλέπουν καλύτερα. Ωστόσο, το 64% των οδηγών μηχανοκίνητων δικύκλων και το 24% των αυτοκινητιστών παραδέχονται ότι σταματάνε εκεί.

Οι πινακίδες παραχώρησης προτεραιότητας στους τρίχρωμους φωτεινούς σηματοδότες είναι τοποθετημένες κάτω από έναν φωτεινό σηματοδότη, κι επιτρέπουν στους ποδηλάτες να κινούνται προς την κατεύθυνση (ή τις κατευθύνσεις) που υποδεικνύουν τα βέλη, χωρίς να σταματούν στον φωτεινό σηματοδότη, αλλά παραχωρώντας προτεραιότητα στους πεζούς και τους χρήστες της λωρίδας διέλευσης. Πολύ συχνά αγνοούνται και η εφαρμογή τους από τους ποδηλάτες μπορεί να θεωρηθεί από άλλους χρήστες ως παράβαση και ανάληψη κινδύνου. Χωρίς αυτές τις πινακίδες, οι ποδηλάτες δεν επιτρέπεται να περάσουν από τον κόκκινο φωτεινό σηματοδότη. Ωστόσο, το 37% των τακτικών ποδηλατών παραδέχεται ότι περνά σε περιπτώσεις που δεν επιτρέπεται από τη σήμανση.

Τα πεζοδρόμια είναι χώροι που προορίζονται για τους πεζούς, ωστόσο οι οδηγοί μηχανοκίνητων δικύκλων και οι ποδηλάτες τείνουν σε μεγάλο βαθμό να τους χρησιμοποιούν για στάθμευση (66% των οδηγών μηχανοκίνητων δικύκλων) ή για να κυκλοφορούν σε αυτούς (72% των τακτικών ποδηλατών, και 46% των οδηγών μηχανοκίνητων δικύκλων). Αυτή η καταχρηστική κατάληψη του χώρου αποτελεί κίνδυνο για τους πεζούς, το 63% των οποίων δήλωσε πως τους έχει σκουντήξει κάποιος χρήστης ποδηλάτου, πατινιού ή hoverboard ενώ περπατούσαν σε πεζοδρόμιο.

Ως προς τους αποκλειστικούς χώρους στάθμευσης ή τις λωρίδες κυκλοφορίας, η στάθμευση εκεί συχνά θεωρείται από τους οδηγούς ως ακίνδυνη πρακτική, παρεμποδίζει την κινητικότητα και θέτει σε κίνδυνο ευάλωτους χρήστες. Ενδεικτικά, το 29% των οδηγών αυτοκινήτων ομολογεί ότι διπλοπαρκάρει τακτικά, το 19% παραδέχεται ότι χρησιμοποιεί τις λωρίδες των λεωφορείων, το 12% αναγνωρίζει ότι παρκάρει στις θέσεις ατόμων με αναπηρία  και το 13% σε θέσεις για ηλεκτρικά οχήματα.

Τι να πούμε για τους ποδηλατόδρομους και τις λωρίδες ποδηλάτων, που προορίζονται για ποδήλατα και μηχανοκίνητες συσκευές προσωπικής μεταφοράς, αλλά καταχρώνται από τους οδηγούς. Το 50% των οδηγών μηχανοκίνητων δικύκλων παραδέχεται ότι τους χρησιμοποιεί και το 15% των αυτοκινητιστών παραδέχεται ότι τους χρησιμοποιεί για να σταματήσει ή να παρκάρει.

Κι επιπρόσθετα, το 34% των αυτοκινητιστών παραδέχεται ότι ανοίγει την πόρτα χωρίς να ελέγχει αν πλησιάζει ποδήλατο!

Για την εγκληματική παράβαση του κόκκινου, μπορεί να αποδειχθεί θανάσιμη είτε για τον ίδιο τον παραβάτη είτε για τους άλλους χρήστες του οδικού δικτύου. Ωστόσο, η παράβαση αυτή αναγνωρίζεται ευρέως από τους οδηγούς, τους ποδηλάτες και ακόμη και τους πεζούς, πολλοί από τους οποίους παραβλέπουν τον κίνδυνο που ενέχει η διέλευση του δρόμου όταν ο φωτεινός σηματοδότης τους το απαγορεύει.

Ενδεικτικά, το 64% των οδηγών αυτοκινήτων παραδέχεται ότι περνά με πορτοκαλί ή κόκκινο, το 37% των τακτικών ποδηλατών παραδέχεται και εκείνο ότι το κάνει σε περιπτώσεις που δεν επιτρέπεται από τη σήμανση και το 56% των πεζών παραδέχεται πως διασχίζει διαβάσεις ενώ το φανάρι είναι κόκκινο και το 78% πως μερικές φορές διασχίζει τον δρόμο εκτός προστατευμένης διάβασης, παρόλο που υπάρχει μία σε απόσταση λιγότερη των 50 μέτρων .

Η δε χρήση τηλεφώνων και smartphone κατά την οδήγηση ή με τα πόδια είναι αναμφίβολα μια από τις κύριες πηγές απόσπασης της προσοχής και η αιτία πολλών ατυχημάτων. Ωστόσο, περισσότεροι από τους μισούς χρήστες παραδέχονται αυτήν την πρακτική, καθώς το 77% των οδηγών αυτοκινήτων, το 58% των πεζών, το 49% των οδηγών μηχανοκίνητων δίκυκλων, και το 35% των τακτικών ποδηλατών.

Η παράλειψη χρήσης τους φλας πριν την προσπέραση ή την αλλαγή κατεύθυνσης, στην οποία υποπίπτουν περισσότεροι από 1 στους 2 οδηγούς (52%), αποκαλύπτει την κυριαρχία του εγωισμού και της αδιαφορίας προς τους άλλους χρήστες του οδικού δικτύου.

Η κακή εκτίμηση των τυφλών σημείων από οδηγούς βαρέων οχημάτων (φορτηγό, λεωφορείο, πούλμαν) ή από ποδηλάτες εκθέτει ιδιαίτερα τους τελευταίους. Ωστόσο, το 49%  των ποδηλατών δηλώνει πως προσπερνά από τα δεξιά λεωφορεία ή φορτηγά, παρότι εκτιμά πως προσέχει τις νεκρές γωνίες.

Η απουσία ή η ανεπάρκεια φωτισμού και αντανακλαστικού εξοπλισμού για τη νυχτερινή ποδηλασία θέτει τους ίδιους τους ποδηλάτες σε κίνδυνο και μπορεί να αιφνιδιάσει τους άλλους χρήστες του δρόμου. Παρ’ όλα αυτά, το 27% των Ευρωπαίων τακτικών ποδηλατών παραμελεί αυτό το ουσιαστικό μέτρο ασφάλειας.

Η χρήση κράνους κατά την ποδηλασία δεν είναι υποχρεωτική για τους ενήλικες σε καμία από τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, με την εξαίρεση της Ισπανίας όπου συνιστάται στις αστικές περιοχές και είναι υποχρεωτική έξω από αυτές. Κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, το 29% των τακτικών ποδηλατών το φοράει συχνά. Αυτό το ποσοστό είναι μικρότερο από τους Άγγλους (54%), Ισπανούς (52%) και Γάλλους (51%) ποδηλάτες, αλλά σημαντικά μεγαλύτερο από τους Ολλανδούς (7%).