Το Δίλοφο, ένας γραφικός οικισμός στα Ζαγοροχώρια, εντυπωσιάζει με την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική και τη φυσική του ομορφιά, καθώς βρίσκεται σε υψόμετρο 1.000 μέτρων στις πλαγιές της Τύμφης. Ιδρυμένο το 540 μ.Χ., το χωριό έχει διατηρήσει αναλλοίωτο τον χαρακτήρα του, με όλα τα κτίρια να είναι φτιαγμένα από τοπικό σχιστόλιθο.
Εξαιρετικά αξιοθέατα περιλαμβάνουν πέτρινες βρύσες, λιθόστρωτα καλντερίμια και το αρχοντικό Μακρόπουλου, την ψηλότερη κατοικία στα Ζαγοροχώρια. Το Δίλοφο είναι ανακηρυγμένο παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός, με απαγόρευση κυκλοφορίας αυτοκινήτων, προσφέροντας στους επισκέπτες μια μοναδική εμπειρία της ηπειρώτικης παράδοσης.
Πιο αναλυτικά:
Τα Ζαγοροχώρια φημίζονται για τα εκπληκτικά αξιοθέατα τους, που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής καθώς και την φυσική τους ομορφιά, αφού περιβάλλονται από καταπράσινα βουνά που είναι γεμάτα με πεύκα και έλατα.
Ένας από τους γραφικούς οικισμούς που ανήκει στο συγκρότημα των Ζαγοροχωρίων είναι το Δίλοφο, που απέχει 32 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα.
Το ορεινό χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.000 μέτρων στις πλαγιές της Τύμφης, ενώ υπάγεται στον Δήμο Ζαγορίου.
Ο οικισμός χρονολογείται από το 540, όταν εισέβαλαν οι Σλάβοι στην Ήπειρο κι οι κάτοικοι του Πιτουρνίου μετοίκησαν στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό.
Αργότερα, και οι κάτοικοι ενός άλλου κοντινού χωριού με το τότε όνομα Ζλάροβο μετακινήθηκαν στο Σοποτσέλι, ίσως το 1583 (το παλαιότερο όνομα του χωριού μέχρι το 1920 ήταν Σωπετσέλι ή Σο(μ)ποτσέλι, ονομασία, η οποία στα σλάβικα και βλάχικα σημαίνει «τόπος με πολλά νερά»)
Το 1870, το χωριό είχε 550 κατοίκους και ένα ελληνικό σχολείο, ενώ αργότερα δύο, ένα θηλέων κι ένα αρρένων. Ωστόσο, μαστιζόταν από επιδρομές και ληστείες και έτσι μειώθηκε ο πληθυσμός του. Το 1940 είχε 140 κατοίκους.
Το Δίλοφο είναι από τα καλύτερα διατηρημένα χωριά του Ζαγορίου. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής, καθώς όλα τα κτίσματα είναι φτιαγμένα από τον τοπικό σχιστόλιθο.
Γι’ αυτό τον λόγο, εξάλλου, το χωριό έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός. Παράλληλα, ο οικισμός διατηρεί αναλλοίωτο τον χαρακτήρα του και χάρη στην απαγόρευση διέλευσης αυτοκινήτων μέσα από τον χωριό.
Το αρχοντικό Μακρόπουλου είναι η ψηλότερη κατοικία σ’ όλο το Ζαγόρι
Στα αξιοθέατά του περιλαμβάνονται πέτρινες βρύσες, λιθόστρωτα καλντερίμια, μικρά εκκλησάκια και αρχοντικά, ανάμεσα στα οποία και η ψηλότερη κατοικία στα Ζαγοροχώρια, ύψους 13,5 μέτρων, το αρχοντικό Μακρόπουλου. Η τοπική παράδοση λέει ότι ο γιος ενός πλούσιου Ζαγορίτη παντρεύτηκε μία κοπέλα από το γειτονικό χωριό Κουκούλι.
Όταν εγκαταστάθηκαν στο σπίτι του γαμπρού στο Δίλοφο, η κοπέλα εξέφρασε έντονη νοσταλγία για το χωριό της. Τότε λοιπόν, ο σύζυγος έκτισε το πανύψηλο αρχοντικό για να μπορεί η γυναίκα του να αγναντεύει το χωριό της από τα ψηλότερα πατώματα του.
