- Η Ελλάδα συμμετείχε στην πρωτοβουλία για την εφαρμογή του βέτο, που υποστηρίχθηκε από 61 κράτη μέλη του ΟΗΕ, με στόχο την ενίσχυση της λογοδοσίας του Συμβουλίου Ασφαλείας προς τη Γενική Συνέλευση.
- Η πρωτοβουλία απαιτεί τη δημοσίευση Ειδικών Εκθέσεων μετά από κάθε χρήση του βέτο και προωθεί τη συζήτηση στην Γενική Συνέλευση, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη συμμετοχή των κρατών.
- Τα κράτη μέλη δεσμεύονται να μεταρρυθμίσουν τη χρήση του βέτο, να τηρήσουν τον Χάρτη του ΟΗΕ και να ενισχύσουν τον ρόλο της Γενικής Συνέλευσης στη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.
Η χώρα μας συμμετείχε στη δήλωση, που εκφωνήθηκε από Λιχτενστάιν εκ μέρους 61κρατών μελών μεταξύ αυτών Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Τουρκία, Νορβηγία, Λουξεμβούργο, Αλβανία, Ιταλία, Ιορδανία, Τσεχία, Πολωνία, Ελβετία, Σιγκαπούρη, Ουκρανία και Δανία, και υπογραμμίζει τη σημασία της Πρωτοβουλίας για το Βέτο σύμφωνα με το Ψήφισμα 76/262 του ΟΗΕ.
Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί στην ενίσχυση της λογοδοσίας του Συμβουλίου Ασφαλείας προς τη Γενική Συνέλευση και τα υπόλοιπα μέλη του ΟΗΕ, ιδιαίτερα όταν ένα βέτο εμποδίζει τη λήψη δράσεων. Η «Πρωτοβουλία για το Βέτο» έχει σκοπό επίσης την ενίσχυση της διαφάνειας, απαιτώντας Ειδικές Εκθέσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας μετά από κάθε χρήση του βέτο και προωθώντας τις συζητήσεις στη Γενικής Συνέλευσης.
Κύρια Επιτεύγματα
Αυξημένη Λογοδοσία: Από την υιοθέτηση του ψηφίσματος, το Συμβούλιο Ασφαλείας παράγει συστηματικά Ειδικές Εκθέσεις μετά από κάθε χρήση του βέτο, μια πρακτική που δεν είχε εφαρμοστεί από τη δεκαετία του 1970. Αυτές οι εκθέσεις αποτελούν πλέον αναπόσπαστο μέρος της Ετήσιας Έκθεσης του Συμβουλίου.
Εμπλοκή Κρατών: Τα κράτη που ασκούν βέτο καλούνται να εξηγήσουν τις ενέργειές τους στη Γενική Συνέλευση, δίνοντας την ευκαιρία στα μέλη να απαντήσουν και να συνεχίσουν τη συζήτηση για θέματα ειρήνης και ασφάλειας.
Υποστήριξη Ηγεσίας: Ο Γενικός Γραμματέας και ο Πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης έχουν δείξει ισχυρή υποστήριξη προς την πρωτοβουλία, αναγνωρίζοντας τον ρόλο της στην ενδυνάμωση της Γενικής Συνέλευσης και στην αναδιαμόρφωση της σχέσης της με το Συμβουλίου Ασφαλείας.
Προκλήσεις
Η χρήση του βέτο έχει αναδείξει τις διαιρέσεις μεταξύ των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, με ιστορικά χαμηλά επίπεδα συμφωνίας. Τα εκλεγμένα μέλη έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για την γεφύρωση αυτών των διαφορών, επιδεικνύοντας ηγετικές ικανότητες για την αντιμετώπιση του αδιεξόδου.
Σύμφωνα με τα κράτη μέλη που υπογράφουν το ψήφισμα τα πρόσφατα «βέτο», όπως των ΗΠΑ στο Παλαιστινιακό ζήτημα, δείχνουν την ανάγκη συλλογικής δράσης για να διασφαλιστεί ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας εκπληρώνει την αποστολή του σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό περιλαμβάνει την εξέταση επιλογών δράσης όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν δύναται να λάβει απόφαση, όπως η ενεργοποίηση των εξουσιών της ΓΣ βάσει του Κεφαλαίου IV ή του ψηφίσματος «Ενότητα για την Ειρήνη».
Μελλοντικές Κατευθύνσεις
Δεσμεύσεις στο Πλαίσιο για το Μέλλον: Τα μέλη δεσμεύτηκαν να εντείνουν τις προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του βέτο, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού του εύρους και της χρήσης του. Αυτό περιλαμβάνει την υποστήριξη του Κώδικα Συμπεριφοράς ACT και της Γαλλο-Μεξικανικής Πρωτοβουλίας για αυτοσυγκράτηση στο βέτο.
Τήρηση του Χάρτη: Τα κράτη επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την εφαρμογή όλων των διατάξεων του Χάρτη του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένου του ‘Αρθρου 27(3), που απαιτεί από τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας που εμπλέκονται σε διαφορές να απέχουν από την ψήφο. Η αντιμετώπιση των εμποδίων στην εφαρμογή αυτής της διάταξης αποτελεί προτεραιότητα.
Ενισχυμένος Ρόλος της Γενικής Συνέλευσης: Η Γενική Συνέλευση ενθαρρύνεται να καλύψει τα κενά που δημιουργούνται από την αδράνεια του Συμβουλίου Ασφαλείας, υιοθετώντας συστάσεις και προϊόντα, αξιοποιώντας προηγούμενες πρακτικές και ενισχύοντας τον ρόλο της στη διατήρηση της ειρήνης και ασφάλειας.
Η δήλωση καταλήγει με έκκληση για συνεχή δέσμευση προς αξιόπιστες, αποφασιστικές ενέργειες από το Συμβούλιο Ασφαλείας και ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ του τελευταίου και της Γενικής Συνέλευσης για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.
