Στην 8η Υπουργική Διάσκεψη του Forum των Αρχαίων Πολιτισμών, που πραγματοποιήθηκε στο Ερεβάν, της Αρμενίας συμμετείχε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ενώ στην Ελλάδα, ανετέθη ομοφώνως η Προεδρία του Forum των Αρχαίων Πολιτισμών, για το 2025.
Σημειώνεται πως η 1η Υπουργική Διάσκεψη του Forum είχε διοργανωθεί στην Αθήνα, το 2017. Στο πλαίσιο της επερχόμενης Προεδρίας της, η Ελλάδα στοχεύει στην ανάληψη πρωτοβουλιών που θα ενισχύσουν την ορατότητα του Forum, την από κοινού καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών, την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε θέματα συντήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης του πολιτιστικού αποθέματος των κρατών – μελών και διεθνείς πολιτιστικές δράσεις με απτά αποτελέσματα στη διάσωση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς των κρατών-μελών.
Το Forum των Αρχαίων Πολιτισμών συγκροτείται από την Ελλάδα, την Ιταλία, την Κίνα, το Ιράν, το Ιράκ, την Αίγυπτο, το Περού, τη Βολιβία και την Αρμενία. Το Μεξικό έχει καθεστώς παρατηρητή.
Η Λίνα Μενδώνη εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες της για την σταθερή και σθεναρή στήριξη των μελών του Forum στο εθνικό μας αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, αλλά και για τη συνδρομή τους στην εγγραφή των ελληνικών υποψηφιοτήτων στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς και στον Κατάλογο της Άυλης Κληρονομιάς της UNESCO.
Η Υπουργός Πολιτισμού αναφέρθηκε στις ευεργετικές επιπτώσεις του Φόρουμ στην ενίσχυση των διμερών πολιτιστικών δεσμών μεταξύ των μελών του, αναφέροντας ενδεικτικά παραδείγματα στενής πολιτιστικής συνεργασίας της Ελλάδας με την Ιταλία, την Κίνα, το Περού.
«Τιμούμε τα επιτεύγματα των λαών μας και τη διαχρονική τους συνεισφορά στον παγκόσμιο πολιτισμό, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα το σημαντικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι χώρες μας στον σημερινό κόσμο, στηρίζοντας διαχρονικές αξίες, όπως ο διάλογος, η ανεκτικότητα και η ειρήνη», τόνισε η Λίνα Μενδώνη, υποστηρίζοντας την ενίσχυση του θεσμικού χαρακτήρα του Forum των Αρχαίων
Πολιτισμών, με μια σειρά από σταθερά βήματα, που περιλαμβάνουν τη διοργάνωση «ομάδας φίλων», στο πλαίσιο της UNESCO, για την επεξεργασία κοινών πρωτοβουλιών, θέσεων και δηλώσεων, τη διοργάνωση ημερίδων επιστημονικού χαρακτήρα -παράλληλα με την καθιερωμένη ετήσια Υπουργική Διάσκεψη κ.α.
Ως προς τα πεδία συνεργασίας μεταξύ των μελών του Forum, η Υπουργός Πολιτισμού, όπως και οι άλλοι εκπρόσωποι των κρατών-μελών, επαναβεβαίωσαν την θέση τους για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, την ανταλλαγή τεχνογνωσίας για τη συντήρηση και αποκατάσταση του μνημειακού αποθέματος με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε εμπόλεμες καταστάσεις, για κοινές πρωτοβουλίες ως προς την πρόληψη των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής επί της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ιδιαίτερα, για το τελευταίο, η Υπουργός ενημέρωσε αναλυτικά τα μέλη για τις σχετικές διεθνείς πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Ελλάδα.
Σημειώνεται ότι στο περιθώριο του Forum, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είχε διμερή συνάντηση με τον Ιρανό Υπουργό Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Τουρισμού και Παραδοσιακών Τεχνών Seyed Reza Salehi Amiri. Συζητήθηκε η δυνατότητα πολιτιστικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, στους τομείς της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, της προβολής των χειροτεχνιών των δυο λαών, της διοργάνωσης εκθέσεων, των μεταφράσεων λογοτεχνικών κειμένων και μελετών ιστορικών πηγών.
Οι συμμετέχουσες χώρες υιοθέτησαν την Διακήρυξη του Ερεβάν.
Ολόκληρη η διακήρυξη
Οι Υπουργοί Εξωτερικών και οι Εκπρόσωποι από τα κράτη μέλη του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών, της Αρμενίας, της Βολιβίας, της Κίνας, της Αιγύπτου, της Ελλάδας, του Ιράν, του Ιράκ, της Ιταλίας και του Περού πραγματοποίησαν την 8η Υπουργική Σύνοδο του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών στις 18 Δεκεμβρίου 2024 στο Ερεβάν της Αρμενίας. Της συνεδρίασης προήδρευσε ο κ. Ararat Mirzoyan, Υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας.
Οι Υπουργοί:
Επιβεβαιώνοντας τις δεσμεύσεις που κατοχυρώθηκαν στη Διακήρυξη της Αθήνας (2017) για την ίδρυση του Φόρουμ και τη Διακήρυξη του Tiwanaku (2018), τη Διακήρυξη του Πεκίνου (2019)· τη Διακήρυξη του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών της Λίμα (2020)· το αποτέλεσμα της πέμπτης διαδικτυακής υπουργικής συνάντησης που φιλοξενήθηκε στο Περού (2021), τη Διακήρυξη της Βαγδάτης (2022), τη Διακήρυξη της Τεχεράνης (2023)·
Υπενθυμίζοντας τη Σύμβαση για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε Περίπτωση Ένοπλης Σύγκρουσης της 14ης Μαΐου 1954 και τα πρωτόκολλά της, της 14ης Μαΐου 1954 και της 26ης Μαρτίου 1999, τη Σύμβαση για τα Μέσα Απαγόρευσης και Πρόληψης της Παράνομης Εισαγωγής, Εξαγωγής και Μεταφοράς Πολιτιστικής Κληρονομιάς της 14ης Νοεμβρίου 1970, τη Σύμβαση για την προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς της 16ης Νοεμβρίου 1972, τη Σύμβαση του 2003 για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και τη Σύμβαση του 2005 για την Προστασία και Προώθηση της Ποικιλομορφίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και ενθαρρύνοντας τις συνεργατικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή, αποδεικνύοντας τη δέσμευση του Φόρουμ για διεθνή πολιτιστική συνεργασία·
Λαμβάνοντας υπόψη τον ορισμό, από τη Γενική Συνέλευση των ΗΕ, της 10ης Ιουνίου ως Παγκόσμιας Ημέρας για τον Διάλογο μεταξύ των Πολιτισμών και αναγνωρίζοντας τον πολύτιμο ρόλο του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών στην προώθηση της κατανόησης και σεβασμού μεταξύ των πολιτισμών, των θρησκειών και των πεποιθήσεων και σε αυτό το πλαίσιο, ενθαρρύνοντας όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένου του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, να τιμήσουν τη Διεθνή Ημέρα για τον Διάλογο μεταξύ των Πολιτισμών μέσω εκπαιδευτικών και δημοσίου ενδιαφέροντος δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης·
Τονίζοντας την αποφασιστικότητά τους να ενισχύσουν το Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών ως διακυβερνητικής πλατφόρμας συνεργασίας στον τομέα του διαπολιτισμικού διαλόγου, της προστασίας και της προώθησης της πολιτιστικής τους κληρονομιάς και της προώθησης της κουλτούρας ειρήνης και μη βίας·
Τονίζοντας ότι η 70ή επέτειος της Σύμβασης της Χάγης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε Περίπτωση Ένοπλης Σύγκρουσης (1954) και η 25η επέτειος του Πρωτοκόλλου της, δημιουργεί μία δυναμική για την εδραίωση και την εντατικοποίηση των προσπαθειών της διεθνούς κοινότητας για τη διασφάλιση της προστασίας και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περιόδους ένοπλων συγκρούσεων και σε καιρό ειρήνης·
Υπογραμμίζοντας ότι η ζημιά σε πολιτιστικά αγαθά που ανήκουν σε οποιονδήποτε λαό σημαίνει ζημία στην πολιτιστική κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας·
Αποδοκιμάζοντας και καταδικάζοντας την καταστροφή, βεβήλωση, ιδιοποίηση και άρνηση της ταυτότητας της πολιτιστικής κληρονομιάς, μεταξύ άλλων την καταστροφή θρησκευτικών χώρων και αρχαιοτήτων, καθώς και τη λεηλασία και το λαθρεμπόριο πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση ένοπλων συγκρούσεων·
Τονίζοντας ότι η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς και οι προσπάθειες άρνησης των ιστορικών ριζών της και της πολιτιστικής ποικιλομορφίας μπορούν να τροφοδοτήσουν και να επιδεινώσουν συγκρούσεις, υπονομεύοντας έτσι την ασφάλεια, τη σταθερότητα, τη διακυβέρνηση, την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη των επηρεαζόμενων κρατών, τη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαίτερα των πολιτιστικών δικαιωμάτων·
Εκφράζοντας ανησυχία για τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των ακραίων καιρικών συνθηκών, των φυσικών καταστροφών στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς·
Υπογραμμίζοντας τον σημαντικό ρόλο των νέων τεχνολογιών στην παρακολούθηση, τη διαφύλαξη και την αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς·
Χαιρετίζοντας τις δράσεις που ανέλαβε η UNESCO στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της για τη διαφύλαξη και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκεται σε κίνδυνο και τις δράσεις για την προστασία του πολιτισμού και την προώθηση του πολιτιστικού πλουραλισμού σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης·
Εκφράζοντας της εκτίμηση για τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της Συμμαχίας Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών για την προώθηση μιας κουλτούρας ειρήνης και μη βίας, σε συνεργασία με κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων γυναικείων οργανώσεων, νεολαίας, φιλανθρώπων, θρησκευτικών ηγετών, θρησκευτικών οργανώσεων, της ακαδημαϊκής κοινότητας καθώς και των μέσων ενημέρωσης και του ιδιωτικού τομέα·
1. Τόνισαν την ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας με στόχο την προστασία και την ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των λαών τους, ως κοινή κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας.
2. Τόνισαν τη σημασία της θέσπισης αποτελεσματικών εθνικών μέτρων σύμφωνα με τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις βάσει του Διεθνούς Δικαίου και της εθνικής νομοθεσίας, για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών και συναφών αδικημάτων και τη διευκόλυνση της αποκατάστασης πολιτιστικών αγαθών.
3. Ενθάρρυναν τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με την UNESCO στον τομέα της παρακολούθησης, αξιολόγησης και προστασίας της απειλούμενης πολιτιστικής κληρονομιάς.
4. Κάλεσαν τους διεθνείς οργανισμούς και τους εξειδικευμένους φορείς να προωθήσουν και να επεκτείνουν τις προγραμματικές δραστηριότητες με στόχο τη διατήρηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των εκτοπισθέντων πληθυσμών.
5. Συμφώνησαν να επεκτείνουν τη συνεργασία για την προστασία και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών και καινοτομιών, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών πληροφορικής, επικοινωνιών και τεχνητής νοημοσύνης.
6. Χαιρέτισαν την υιοθέτηση της Πολιτικής Διακήρυξης στο Δέκατο Παγκόσμιο Φόρουμ της Συμμαχίας Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών, που διεξήχθη στο Κασκάις της Πορτογαλίας στις 25-27 Νοεμβρίου 2024.
7. Ενθάρρυναν διεθνείς οργανισμούς και εξειδικευμένους φορείς, συμπεριλαμβανομένων της Σύμβασης-Πλαισίου της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα, της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Kαταπολέμηση της Ερημοποίησης, του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) και της UNESCO, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη τους, να ενισχύσουν τις δραστηριότητές τους με στόχο την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών συνθηκών.
8. Συμφώνησαν να αναλάβουν τα ακόλουθα μέτρα για την ενίσχυση του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών και την διεύρυνση της προβολής του στα διεθνή φόρα:
8.1 Να εξεταστούν τρόποι ενίσχυσης της συνέχειας και της λειτουργικής αποτελεσματικότητας του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών.
8.2 Να δημιουργηθεί ένα δίκτυο σημείων επαφής με στόχο τη διασφάλιση του συντονισμού και της συνοχής των δραστηριοτήτων του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών.
8.3 Να εξεταστεί το ενδεχόμενο δημιουργίας ιστότοπου για την περαιτέρω διατήρηση και ενίσχυση της θεσμικής μνήμης του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών.
8.4 Να προωθηθούν από κοινού οι κοινές προτεραιότητες των μελών στο πλαίσιο της UNESCO μέσω συνεργατικών πρωτοβουλιών και διαβουλεύσεων.
8.5 Να εξεταστεί το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ομάδας φίλων εντός της UNESCO προς την κατεύθυνση συντονισμένων πρωτοβουλιών και κοινών διαβουλεύσεων.
8.6 Να εξεταστούν κοινές δηλώσεις και πρωτοβουλίες στις Γενικές Συνόδους της UNESCO και στις συνεδριάσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και σε άλλα διακυβερνητικά όργανα της UNESCO με σχετική εξουσιοδότηση, στις ετήσιες συνεδριάσεις της Συμμαχίας Πολιτισμών του ΟΗΕ και σε άλλους σχετικούς διεθνείς οργανισμούς και πλατφόρμες, για θέματα κοινού ενδιαφέροντος, με σκοπό την ενίσχυση της απήχησης του Φόρουμ σε διεθνείς πλατφόρμες·
8.7 Να ενθαρρυνθούν οι ανταλλαγές και η συνεργασία των κρατών μελών του Φόρουμ για την προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ιδίως μέσω της προώθησης κοινών αιτήσεων των κρατών μελών του Φόρουμ στο πλαίσιο της UNESCO για την ένταξη πολιτιστικών πρακτικών των κρατών μελών στους Καταλόγους Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αναδεικνύοντας τον πλούτο των διαφορετικών παραδόσεων·
8.8 Να συμμετάσχουν από κοινού σε άλλες σχετικές εκδηλώσεις της UNESCO για την ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης και την προβολή συλλογικών επιτευγμάτων.
8.9 Να διερευνηθούν ευκαιρίες για κοινές αρχαιολογικές ανασκαφές και πρότζεκτ διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως σε περιοχές με κοινούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς.
8.10 Να εξεταστεί η συνεργασία εντός του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού για την από κοινού προώθηση του πολιτιστικού και πνευματικού τουρισμού, αξιοποιώντας την κοινή ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, με στόχο την τόνωση των πολιτιστικών ανταλλαγών, την ενθάρρυνση πρακτικών βιώσιμου τουρισμού και την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης μέσω της προώθησης διαφορετικών πολιτιστικών χώρων και εμπειριών.
8.11 Να αναπτυχθούν κοινές πρωτοβουλίες πνευματικού τουρισμού που αναδεικνύουν τη μοναδική θρησκευτική κληρονομιά των κρατών μελών και προωθούν πρακτικές βιώσιμου τουρισμού.
8.12 Να εφαρμοστούν πρακτικές βιώσιμου τουρισμού για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων πνευματικού τουρισμού και τη διατήρηση της αυθεντικότητας των θρησκευτικών χώρων.
8.13 Να ενθαρρυνθούν κοινές επενδύσεις για τη δημιουργία εικονικών περιηγήσεων και διαδικτυακών βάσεων δεδομένων θρησκευτικών τόπων, παρέχοντας εξ αποστάσεως πρόσβαση σε προσκυνητές και ερευνητές.
8.14 Να ενθαρρυνθούν οι κοινές επενδύσεις στην ανάπτυξη υποδομών γύρω από θρησκευτικούς χώρους, όπως δρόμοι, μεταφορές και εγκαταστάσεις διαμονής.
8.15 Να διαμορφωθούν κριτήρια για νέες διαδικασίες εισδοχής νέων κρατών μελών και κρατών με καθεστώς παρατηρητή, που θα συμφωνηθούν με συναίνεση, ενισχύοντας τη συμμετοχή και την ποικιλομορφία εντός του Φόρουμ, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή νέων χωρών στο Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών.
8.16 Να δημιουργηθεί δίκτυο εμπειρογνωμόνων πολιτιστικής κληρονομιάς από τα κράτη μέλη για την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, αποδεικνύοντας τη δέσμευση του Φόρουμ για διεθνή πολιτιστική συνεργασία.
8.17 Να οργανωθούν εργαστήρια ανάπτυξης ικανοτήτων και προγράμματα κατάρτισης για επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς στα κράτη μέλη, εστιάζοντας σε θέματα όπως η διατήρηση, η αποκατάσταση και η διοίκηση μουσείων.
8.18 Να προωθηθούν κοινές ερευνητικές προσπάθειες για την πολιτιστική κληρονομιά, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία ακαδημαϊκών κύκλων από τις χώρες μέλη για την εμβάθυνση της κατανόησης και την προώθηση των πολιτιστικών ανταλλαγών.
8.19 Να συνεργαστούν σε έργα ψηφιοποίησης για τη διατήρηση και την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας εικονικών μουσείων και διαδικτυακών βάσεων δεδομένων.
8.20 Να εξεταστεί το ενδεχόμενο δημιουργίας πλατφορμών για τη συμμετοχή νέων από τα κράτη μέλη, την προώθηση του διαλόγου, της διαπολιτισμικής κατανόησης και των πρωτοβουλιών νέων ανθρώπων που προάγουν τον πολιτισμό της ειρήνης και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
9. Τόνισαν τον σημαντικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών και άλλων σχετικών ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων μη κυβερνητικών οργανώσεων, εθνικών θεσμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, θρησκευτικών ηγετών και θρησκευτικών οργανώσεων, αυτόχθονων πληθυσμών, τοπικών κοινοτήτων, οργανώσεων γυναικών, νεολαίας, μέσων ενημέρωσης, ιδιωτικού τομέα και ακαδημαϊκής κοινότητας στην προώθηση των αξιών του πολιτισμού της ειρήνης και της μη βίας, της ανεκτικότητας, της μη διάκρισης και του σεβασμού της θρησκευτικής και πολιτιστικής πολυμορφίας και των πολιτιστικών δικαιωμάτων.
10. Καταδίκασαν την καταστροφή χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς ως αποτέλεσμα των εν εξελίξει ένοπλων συγκρούσεων.
11. Οι Υπουργοί ευχαρίστησαν το Ιράν για τη φιλοξενία της 7ης Υπουργικής Συνάντησης του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών. Ευχαρίστησαν, επίσης, την Αρμενία για τη διοργάνωση της 8ης Υπουργικής Συνάντησης του Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών.
12. Οι Υπουργοί χαιρέτησαν την ετοιμότητα της Ελληνικής Δημοκρατίας να αναλάβει την Προεδρία του Φόρουμ το 2025 και να φιλοξενήσει την 9η Υπουργική Σύνοδο και την ενέκριναν ομόφωνα.
