Στη δεκαετία που πέρασε από τη Συμφωνία του Παρισιού, τα παγκόσμια ενεργειακά συστήματα γνώρισαν ραγδαία ανάπτυξη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ηλεκτρικά οχήματα. Ωστόσο, η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα απαιτεί τεράστιες ποσότητες μετάλλων — όπως λίθιο, κοβάλτιο, νικέλιο και σπάνιες γαίες — τα οποία είναι απαραίτητα για την κατασκευή μπαταριών, ηλιακών πάνελ και ανεμογεννητριών. Καθώς η μετάβαση αυτή επιταχύνεται, η ζήτηση για αυτά τα κρίσιμα ορυκτά αναμένεται να τετραπλασιαστεί έως το 2040, πυροδοτώντας μια παγκόσμια κούρσα για την εξόρυξη και την κατασκευή των υλικών που θα τροφοδοτήσουν το μέλλον της πράσινης ενέργειας.

Αυτή η άνοδος αναδιαμορφώνει τις γεωπολιτικές ισορροπίες και δημιουργεί έναν αγώνα κυριαρχίας στην εξορυκτική, βιομηχανική και μεταποιητική αλυσίδα. Το αποτέλεσμα είναι μια παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα που διαμορφώνεται εξίσου από την πολιτική όσο και από τη γεωλογία.

Λίθιο

Το λίθιο είναι εξαιρετικά σημαντικό για την κατασκευή μπαταριών. Παρόλο που υπάρχουν αποθέματα σε πολλές περιοχές του κόσμου, η εξόρυξή του πραγματοποιείται σε ελάχιστες χώρες. Η Αυστραλία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός, ενώ το λεγόμενο «τρίγωνο του λιθίου» στη Νότια Αμερική — Βολιβία, Αργεντινή και Χιλή — διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να καλύψουν τη διαφορά με έργα όπως το ορυχείο Thacker Pass στη Νεβάδα, παρά την έντονη αντίδραση από τις τοπικές ιθαγενείς κοινότητες.

Κοβάλτιο

Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή κοβαλτίου, ενός ακόμη βασικού συστατικού των μπαταριών λιθίου. Η χώρα παράγει το 80% της παγκόσμιας ποσότητας, αλλά η Κίνα έχει μεγάλο μερίδιο στις περισσότερες μεταλλευτικές υποδομές της περιοχής. Οι εξορύξεις έχουν εκτοπίσει χιλιάδες ανθρώπους, μολύνει την ατμόσφαιρα με τοξική σκόνη και ρυπάνει υδάτινους πόρους. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν ότι οι εξορυκτικές δραστηριότητες βασίζονται σε εκτενή χρήση καταναγκαστικής και παιδικής εργασίας.

Νικέλιο

Το νικέλιο είναι πιο ευρέως διαδεδομένο, με την Ινδονησία, την Αυστραλία και τη Βραζιλία να διαθέτουν σημαντικά αποθέματα. Χρησιμοποιείται τόσο σε μπαταρίες όσο και σε ανανεώσιμες τεχνολογίες, γεγονός που το καθιστά ανθεκτικότερο στη διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας — αλλά εξακολουθεί να συνδέεται στενά με την Κίνα, η οποία επενδύει μαζικά σε εγκαταστάσεις διύλισης νικελίου στην Ινδονησία.

Σπάνιες γαίες

Οι σπάνιες γαίες είναι κρίσιμες για τις ανεμογεννήτριες και τα προηγμένα ηλεκτρονικά. Η διύλισή τους γίνεται κυρίως στην Κίνα, που έχει προβάδισμα δεκαετιών λόγω πρώιμων επενδύσεων και χαλαρών περιβαλλοντικών κανονισμών. Αν και χώρες όπως το Βιετνάμ και η Γροιλανδία διαθέτουν μεγάλα αποθέματα, οι υποδομές και οι πολιτικές προκλήσεις περιορίζουν τη δυνατότητά τους να αποτελέσουν βιώσιμες εναλλακτικές.

Διύλιση και κατασκευή

Η πιο υποσχόμενη προσπάθεια των ΗΠΑ για ανταγωνισμό στην αλυσίδα ορυκτών ίσως δεν είναι κάποιο ορυχείο ή εργοστάσιο, αλλά μια μονάδα ανακύκλωσης. Η εταιρεία Ascend Elements άνοιξε το 2023 στη Τζόρτζια τη μεγαλύτερη εγκατάσταση ανακύκλωσης μπαταριών λιθίου. Κάθε χρόνο, η εγκατάσταση επεξεργάζεται πακέτα μπαταριών που περιέχουν την αντίστοιχη ποσότητα λιθίου από 70.000 μεταχειρισμένα ηλεκτρικά οχήματα, χρησιμοποιώντας ένα υγρό διάλυμα για να μετατρέψει τη σκόνη σε νέο υλικό. Αν αυτή η μέθοδος καταφέρει να επεκταθεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά την εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την πολύπλοκη και παγκοσμιοποιημένη αλυσίδα εφοδιασμού εξορυκτικών πρώτων υλών.

Η Κίνα, πέρα από την κυριαρχία στη διύλιση, είναι επίσης βασικός παίκτης στην κατασκευή μπαταριών, αυτοκινήτων και ανεμογεννητριών. Αν και οι δασμοί έχουν περιορίσει την παρουσία κινεζικών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, η οικονομική μάρκα BYD κατέχει πλέον περίπου το 15% της παγκόσμιας αγοράς ηλεκτρικών οχημάτων, ξεπερνώντας την Tesla. Στον τομέα της αιολικής ενέργειας, η κυριαρχία της Κίνας είναι ακόμη μεγαλύτερη, παράγοντας το 60% των παγκόσμιων ανεμογεννητριών.

Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια δεν είναι απλώς περιβαλλοντική αναγκαιότητα, αλλά ένας αγώνας για πόρους που θα καθορίσει την οικονομία του 21ου αιώνα. Το ερώτημα είναι αν ο κόσμος μπορεί να χτίσει μια δίκαιη και βιώσιμη εφοδιαστική αλυσίδα αρκετά γρήγορα.

ΠΗΓΗ: Grist