Στην αρχαία Ακράγαντα της Σικελίας, διεθνής ερευνητική ομάδα αποκάλυψε ένα εντυπωσιακό εκπαιδευτικό κτίσμα εντός ενός ελληνικού γυμνασίου, που αναδεικνύει τη σημασία της παιδείας στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Το εύρημα περιλαμβάνει μια ημικυκλική, στεγασμένη αίθουσα με έξι κλιμακωτές σειρές καθισμάτων, χωρητικότητας 200 ατόμων, καθώς και έναν ορθογώνιο χώρο με πάγκους για διαλέξεις και φιλοσοφικές συζητήσεις, που αποτελεί μοναδικό αρχιτεκτονικό παράδειγμα για την εποχή.
Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν επίσης δύο μαρμάρινες πλάκες με χαραγμένα αρχαία ελληνικά κείμενα σε κόκκινο χρώμα, οι οποίες αναφέρονται στον γυμνασιάρχη και σε ανακαίνιση του χώρου, προσφέροντας πρόσθετες πληροφορίες για την εκπαιδευτική πρακτική της εποχής.
Πιο αναλυτικά:
Στην καρδιά της αρχαίας Ακράγαντας, σημερινού Αγκριτζέντο, στους λόφους που αγναντεύουν τη Μεσόγειο στη νότια Σικελία, ερευνητές αποκάλυψαν έναν εντυπωσιακό χώρο διδασκαλίας που αλλάζει τα δεδομένα για την κατανόηση του εκπαιδευτικού ιδεώδους της Αρχαίας Ελλάδας.
Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2025 από διεθνή ομάδα ειδικών με επικεφαλής τη Monika Trümper και τον Thomas Lappi του γερμανικού πανεπιστημίου Freie Universität, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο του Μπάρι και το αρχαιολογικό πάρκο της Κοιλάδας των Ναών. 
Η ανακάλυψη εντοπίζεται εντός ενός εκτεταμένου ελληνικού γυμνασίου, ενός χώρου που συνδύαζε την άσκηση σώματος και πνεύματος. Στην Ακράγαντα, μια από τις σπουδαιότερες αποικίες των Ελλήνων στη Σικελία από τον 6ο αιώνα π.Χ., η παιδεία φαινόταν να είναι θεμέλιο της πολιτειακής οργάνωσης.
Το νεοανακαλυφθέν κτίσμα αποτελεί μοναδικό εύρημα, καθώς πρόκειται για μια στεγασμένη, ημικυκλική αίθουσα με έξι κλιμακωτές σειρές καθισμάτων, χωρητικότητας σχεδόν 200 ατόμων — ένα αρχιτεκτονικό παράδοξο για τα μέχρι σήμερα γνωστά γυμνάσια του αρχαίου κόσμου. Το μόνο ανάλογο παράδειγμα εντοπίζεται αιώνες αργότερα στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας. 
Η αίθουσα συνδέεται με έναν ορθογώνιο χώρο 11×23 μέτρων, εξοπλισμένο με πάγκους, ιδανικό για διαλέξεις, φιλοσοφικές συζητήσεις και ρητορικούς αγώνες. Η μελέτη της διάταξης δείχνει μια ιδιαίτερη μέριμνα για την πνευματική συγκρότηση των νέων, δίπλα στην απαραίτητη σωματική εκγύμναση. 
Μέσα στον χώρο, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν δύο μαρμάρινες πλάκες με χαραγμένα αρχαία ελληνικά κείμενα. Οι επιγραφές, με γράμματα έντονα χρωματισμένα σε κόκκινο, κάνουν λόγο για τον γυμνασιάρχη και την ανακαίνιση της στέγης των αποδυτηρίων.
Το έργο φέρεται να χρηματοδοτήθηκε από έναν τοπικό ευεργέτη, ο οποίος το αφιέρωσε στους θεούς Ερμή και Ηρακλή — παραδοσιακούς προστάτες των γυμνασίων.
Η χρονολόγηση των επιγραφών τοποθετείται στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ., μια εποχή όπου η περιοχή τελούσε ήδη υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. Κι όμως, η γλώσσα, οι θεσμοί και τα έθιμα που αποτυπώνονται αποδεικνύουν ότι η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά παρέμενε ζωντανή. 
Εκτός από το νέο αμφιθέατρο, το γυμνάσιο ήταν ήδη γνωστό για τις εντυπωσιακές του υποδομές: στίβος 200 μέτρων, μεγάλες δεξαμενές, αίθουσες εκπαίδευσης.
Η ομάδα των αρχαιολόγων έχει ήδη θέσει στόχο τη συνέχιση των ανασκαφών το 2026, με την ελπίδα να αποκαλύψουν επιπλέον αίθουσες και γραπτά τεκμήρια.
