Η ονοματοδοσία των δρόμων στην Αθήνα ξεκίνησε επίσημα την εποχή του Όθωνα και πήρε συστηματική μορφή γύρω στο 1880, όταν η πόλη αναπτυσσόταν ταχύτατα. Πολλοί δρόμοι απέκτησαν τότε τα πρώτα τους επίσημα ονόματα, με κάποια να διατηρούνται και άλλα να αντικαθίστανται με την πάροδο του χρόνου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η οδός Πανεπιστημίου, η οποία από το 1945 φέρει επίσημα το όνομα “οδός Ελευθερίου Βενιζέλου”. Παρά την επίσημη μετονομασία, οι Αθηναίοι συνεχίζουν να την αποκαλούν Πανεπιστημίου, καθώς το όνομα έχει εδραιωθεί στη συλλογική μνήμη τους.
Πιο αναλυτικά:
Κι όμως έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Αθήνας τον ξέρουμε σχεδόν όλοι με το παλιό του όνομα.
Η ονοματοδοσία των δρόμων στην Ελλάδα ξεκίνησε επίσημα την εποχή του Όθωνα και πήρε πιο συστηματική μορφή γύρω στο 1880, όταν η Αθήνα άρχισε να αναπτύσσεται ταχύτατα και η ανάγκη για οργανωμένη ρυμοτομία έγινε επιτακτική. Εκείνη την περίοδο, πολλοί δρόμοι απέκτησαν τα πρώτα τους επίσημα ονόματα, κάποια διατηρήθηκαν, ενώ άλλα ξεχάστηκαν ή αντικαταστάθηκαν με την πάροδο των χρόνων. Για παράδειγμα, η σημερινή Βουκουρεστίου ήταν παλαιότερα γνωστή ως «Χεζοπόταμος».
Παρόλα αυτά, ορισμένα ονόματα δρόμων κατάφεραν να εδραιωθούν τόσο βαθιά στη συλλογική μνήμη των κατοίκων, που παραμένουν αναλλοίωτα, ακόμη κι αν έχουν αλλάξει επίσημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Πανεπιστημίου. Είναι ένας από τους πιο γνωστούς και πολυσύχναστους δρόμους της πρωτεύουσας. Αν ρωτήσεις οποιονδήποτε Αθηναίο πού βρίσκεται, θα σου δώσει ακριβείς οδηγίες και θα σου πει ακόμα και ποια στάση του μετρό να κατέβεις.
Όμως, αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι πως το επίσημο όνομα της Πανεπιστημίου δεν είναι καν «Πανεπιστημίου». Εδώ και σχεδόν 80 χρόνια, ο δρόμος αυτός λέγεται «οδός Ελευθερίου Βενιζέλου».
Ήταν 8 Σεπτεμβρίου του 1945, όταν τότε με κάθε επισημότητα και παρουσία του Σοφοκλή Βενιζέλου, η οδός Πανεπιστημίου μετονομάστηκε σε “οδός Ελευθερίου Βενιζέλου”. Οι πινακίδες άλλαξαν, οι χάρτες επικαιροποιήθηκαν και οι ταχυδρόμοι ξεκίνησαν να παραδίδουν γράμματα με τη νέα ονομασία όμως στη συνείδηση του κόσμου δεν άλλαξε τίποτα. Οι Αθηναίοι συνέχισαν να την αποκαλούν όπως την ήξεραν. Όχι από άρνηση ή αντίδραση, απλώς γιατί έτσι την γνώριζαν.
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο. Αντίστοιχες «αποτυχημένες» μετονομασίες έχουν συμβεί και σε άλλους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας. Η οδός Σταδίου μετονομάστηκε κάποτε σε «Τσώρτσιλ» και η Ακαδημίας σε «Ρούζβελτ», μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κανείς, ωστόσο, δεν τις προσφώνησε ποτέ έτσι. Η οδός Θησέως στην Καλλιθέα, που μετονομάστηκε σε “Ελευθερίου Βενιζέλου”, να συνεχίζει να κυριαρχεί στον προφορικό λόγο των κατοίκων, των επαγγελματιών και των ταξιτζήδων με την παλιά της ονομασία.
Επίσης η γνωστή σε όλους μας Πατησίων λέγεται πια “28ης Οκτωβρίου”, η λεωφόρος Κατεχάκη φέρει επισήμως το όνομα του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, η οδός Χαμοστέρνας μετονομάστηκε σε Παναγή Τσαλδάρη και η λεωφόρος Καβάλας έγινε λεωφόρος Αθηνών, αλλά όλες αυτές οι αλλαγές για τον περισσότερο κόσμο έμειναν απλά στα χαρτιά, αφού συνεχίζουν να τις αποκαλούν με το παλιό τους όνομα.
