Η Ιστορία της Παπικής Εκκλησίας μετρά αιώνες πίσω. Στο πέρασμα όλων αυτών των χρόνων, βασίλευσαν τουλάχιστον 266 ποντίφικες. Μερικοί εξ αυτών έφυγαν πλήρεις ημερών, ενώ άλλοι σε πολύ μικρή ηλικία. Αυτοί είναι οι πέντε πιο παράξενοι θάνατοι παπών που μέχρι και σήμερα αποτελούν μυστήριο.

Χθες, Τρίτη 22/4 ανακοινώθηκε επισήμως η αιτία θανάτου του Πάπα Φραγκίσκου. Εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή ανεπάρκεια είναι η αιτία θανάτου του , σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε το Βατικανό, το βράδυ της Δευτέρας.

Στη διάρκεια των δύο χιλιάδων χρόνων παπικής ιστορίας, 266 ποντίφικες βασίλευσαν στην Αγία Έδρα. Ο θάνατός τους, όπως και η ζωή τους, αντανακλούσε το πνεύμα της εποχής: από τις αιματηρές συνωμοσίες του Μεσαίωνα μέχρι τα σύγχρονα ιατρικά σκάνδαλα. Άλλοι έφυγαν σε μια αύρα αγιότητας, άλλοι σε μια καταιγίδα φημών.

Ποια μυστικά κρατούν τα αρχεία του Βατικανού για τους θανάτους των «Εφημέριων του Χριστού»;

Αναλύοντας τα δεδομένα από το ερευνητικό πρόγραμμα «Mortalitas Pontificum» (Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, 2021), μπορούμε να εντοπίσουμε τις βασικές αιτίες θανάτου:

• Βία (23% των περιπτώσεων πριν από το 1500): δολοφονία, δηλητηρίαση, βασανιστήρια.
• Λοιμώξεις (37%): πανώλη, ελονοσία, γάγγραινα.
• Ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία (29% μετά το 1700): εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακές προσβολές, νεφρική ανεπάρκεια.
• «Παράξενοι» λόγοι (11%): από χτύπημα από καρπούζι μέχρι υπερβολική δόση αφροδισιακών.

Μέση ηλικία θανάτου: Μέχρι τον 10ο αιώνα – 56 χρόνια. XI-XVI αιώνες – 63 χρόνια. Από το 1900 – 78 χρόνια. Κάτοχοι μακροζωίας που έσπασαν ρεκόρ:

• Λέων ΙΓ΄ (93 ετών, 1903),
• -Βενέδικτος XVI (95 ετών, 2022).
• Ο νεότερος ήταν ο Ιωάννης XII (27 ετών, 964).

Οι 5 πιο μυστηριώδεις θάνατοι στην παπική ιστορία

1. Ιωάννης XII († 964): «Θάνατος στο κρεβάτι της ερωμένης του»

Έγινε γνωστός για τα όργια του στο παλάτι του Λατερανού. Ο χρονογράφος Λιουτπράντ της Κρεμόνας έγραψε: «Βρέθηκε νεκρός στο σπίτι μιας παντρεμένης Ρωμαίας. Κάποιοι λένε ότι ήταν αποπληγικό εγκεφαλικό, άλλοι λένε ότι ο σύζυγός της τον έπιασε στην αγκαλιά της γυναίκας του και τον χτύπησε στον κρόταφο με ένα σφυρί». Το σώμα θάφτηκε γρήγορα χωρίς νεκροψία, με αποτέλεσμα να κυκλοφορήσουν φήμες.

2. Κλήμης Ζ΄ († 1534): «Δείπνο με μανιτάρια, ιατρική αιτία»

Ο τελευταίος Πάπας της Αναγέννησης πέθανε 12 ώρες μετά από ένα γλέντι με τρούφες και Amanita caesarea. Οι σύγχρονοι τοξικολόγοι διατείνονται ότι ο σεφ μπέρδεψε το μανιτάρι του Καίσαρα με το σκουφάκι του θανάτου. Τα συμπτώματα – έμετος, παραλήρημα, ίκτερος – συνάδουν με τη δηλητηρίαση από αματοξίνη. Είναι αξιοπερίεργο ότι στο τραπέζι καθόταν ο κληρονόμος της οικογένειας των Μεδίκων, συγγενής του και κύριος ανταγωνιστής του Κλήμεντος στη Φλωρεντία.

3. Λέων Ι΄ († 1521): «Γλυκιά εκδίκηση»

Ο ποντίφικας, που πουλούσε συγχωροχάρτια, πέθανε ξαφνικά σε ηλικία 45 ετών. Η επίσημη εκδοχή είναι ελονοσία. Αλλά η επιστολή του Καρδινάλιου Αρμανίνο λέει: «Η Αγιότητά του πέθανε μετά από ένα δείπνο όπου έφαγε αμυγδαλωτά που έστειλε ο Δούκας της Φεράρα». Ο ιστορικός E. Gibbon πιστεύει ότι το επιδόρπιο δηλητηριάστηκε με αρσενικό, κι ο Δούκας έπαιρνε εκδίκηση για τη δήμευση των εδαφών.

4. Πάπας Ιωάννης Παύλος Α΄ († 1978): «33 μέρες και τρία ποτήρια δηλητήριο»

Ο Αλμπίνο Λουτσιάνι, ο «χαμογελαστός πάπας», βρέθηκε νεκρός ένα μήνα μετά την εκλογή του. Η επίσημη διάγνωση είναι καρδιακή προσβολή. Αλλά: Η νοσοκόμα αδελφή Vincenza ισχυρίστηκε ότι τη νύχτα του θανάτου του εθεάθη ένας άγνωστος μοναχός στους θαλάμους του Πάπα. Ο γιατρός Renato Busonetti κατέστρεψε όλα τα ιατρικά αρχεία.

Σύμφωνα με έρευνα του 2023 (περιοδικό L’Espresso), στο αίμα του Λουτσιάνι βρέθηκαν ίχνη διγοξίνης, ενός φαρμάκου που προκαλεί καρδιακή ανακοπή.

5. Πίος VIII († 1830): «Θάνατος κάτω από το χτύπημα… ενός καρπουζιού»

Η πιο παράλογη περίπτωση. Ο παρκαδόρος του Πάπα, Τζιοβάνι Μπατίστα Φαλτσιόνε, έγραψε στα απομνημονεύματά του: «Η Αγιότητά του, ενώ περπατούσε στον κήπο, σκόνταψε πάνω από ένα καλάθι με καρπούζια. Ένα φρούτο έπεσε στο κεφάλι του. Τρεις μέρες αργότερα, άρχισαν σπασμοί και πέθανε». Οι σύγχρονοι γιατροί παραδέχονται την πιθανότητα υποσκληριδίου αιματώματος από χτύπημα.

Στο Μεσαίωνα, το να κηρύξει έναν πάπα «κατεχόμενο από δαίμονες» σήμαινε την ακύρωση όλων των διαταγμάτων του.

Γιατί μένουν μυστικά;

Μέχρι το 1975, το Βατικανό απαγόρευε τις αυτοψίες των σωμάτων των ποντίφικας, ακολουθώντας το δόγμα της «αφθαρσίας των ιερών λειψάνων». Ακόμη και τώρα, μόνο τρία άτομα έχουν πρόσβαση στα ιατρικά αρχεία: ο καμερλένγκο, ο προσωπικός γιατρός του πάπα και ο αρχειονόμος.

Όπως είπε ο καρδινάλιος Ercillo Tonini: «Ο θάνατος ενός Πάπα είναι πάντα ένα μυστήριο. Μερικές φορές ακόμη και για τον Θεό».