Σαν σήμερα το 1986 έγινε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του κόσμου, και σίγουρα το πιο τερατώδες πυρηνικό ατύχημα που συνέβη ποτέ στα χρονικά. Ο Λόγος για το Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας, που ακόμη και 39 χρόνια μετά παραμένει ακατοίκητο, με τη ραδιενέργεια να υπάρχει ακόμη σε υψηλά επίπεδα

Στις 26 Απριλίου 1986 ήταν όταν οι εργαζόμενοι στον πυρηνικό σταθμό «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν», στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας, άρχισαν τις  εργασίες τους για ένα πείραμα, που σκοπό είχε να ελέγξει τα συστήματα ασφαλείας, αλλά, τελικά, οδήγησε στο μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα παγκοσμίως

Στο πλαίσιο του πειράματος αυτού, οι τεχνικοί έκλεισαν τα αυτόματα συστήματα ρύθμισης της ισχύος της τέταρτης μονάδας του σταθμού, καθώς και τα συστήματα ασφαλείας, αφήνοντας ωστόσο τον αντιδραστήρα να λειτουργεί με το 7% της ισχύος του.

Στη 1:23 το πρωί, η αλυσιδωτή αντίδραση στον τέταρτο αντιδραστήρα προκάλεσε διαδοχικές εκρήξεις, οι οποίες τίναξαν στον αέρα το ατσάλινο κάλυμμα του αντιδραστήρα, βάρους χιλίων τόνων. Τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού σκορπίστηκε στον αέρα, μέσω του οποίου μεταφέρθηκε στις γύρω περιοχές με αστραπιαίους ρυθμούς.

Στις 28 Απριλίου, σουηδικοί σταθμοί παρατήρησης άρχισαν να καταγράφουν πολύ υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και απαίτησαν μια εξήγηση. Παρά το γεγονός ότι η σοβιετική κυβέρνηση προσπάθησε αρχικά να συγκαλύψει το γεγονός, αναγκάστηκε να παραδεχθεί ότι υπήρξε ένα «μικρό ατύχημα», όπως ανέφερε.

Επί δέκα ημέρες, τα φλεγόμενα πυρηνικά καύσιμα απελευθέρωναν στην ατμόσφαιρα εκατομμύρια ραδιενεργά στοιχεία, σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε 200 βόμβες σαν αυτή της Χιροσίμας. Ραδιενεργός σκόνη απλώθηκε πάνω από την Ευρώπη και μέχρι το Βόρειο Πόλο. Χρειάστηκαν 7.000 τόνοι μετάλλου και 400.000 κυβικά μέτρα σιδηροπαγούς σκυροδέματος, προκειμένου να θαφτούν οι εκατοντάδες τόνοι πυρηνικών καυσίμων και ραδιενεργών συντριμμιών μέσα σε μια σαρκοφάγο.

Επισήμως, 31 άνθρωποι πέθαναν λίγο μετά την έκρηξη. Όμως, από το 1986 έως σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 25.000 στρατιώτες και πολίτες από την Ουκρανία, τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και άλλες Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίοι εστάλησαν στις εργασίες αποκατάστασης του σταθμού.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου 8,4 εκατομμύρια άνθρωποι στις τρεις αυτές χώρες έχουν εκτεθεί στη ραδιενέργεια, από την οποία έχει μολυνθεί έκταση 150.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ίση με τη μισή έκταση της Ιταλίας. Τετρακόσιες χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους, αλλά περίπου 6 εκατομμύρια εξακολουθούν να ζουν σε μολυσμένες ζώνες.

Οι ακριβείς λόγοι που οδήγησαν σ’ αυτή την τραγωδία παραμένουν άγνωστοι. Διαφαίνεται, όμως, ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε μία σειρά αλυσιδωτών παραγόντων, όπως τα ανεπαρκή συστήματα ασφαλείας και προστασίας του αντιδραστήρα, καθώς και οι λανθασμένοι χειρισμοί (ίσως και χωρίς σχετική εξουσιοδότηση) των ελλιπώς καταρτισμένων εργαζομένων.

Το μοιραίο εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ έκλεισε οριστικά το Δεκέμβριο του 2000, ύστερα από διεθνείς πιέσεις που δέχθηκε η κυβέρνηση της Ουκρανίας και υπό το φόβο νέων πιθανών εκρήξεων στους πεπαλαιωμένους αντιδραστήρες του.

Οι συνέπειες του δυστυχήματος

Η ανίχνευση των μακροχρόνιων επιπτώσεων του Τσερνόμπιλ συνεχίζεται, με τους επιστήμονες να διαφωνούν πολλές φορές μεταξύ τους για τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία αλλά και για τον αριθμό των νεκρών.

Τριάντα εργάτες του πυρηνικού εργοστασίου καθώς και πυροσβέστες πέθαναν σχεδόν άμεσα. Χιλιάδες περισσότεροι υπέκυψαν σε ασθένειες που σχετίζονται με την ακτινοβολία, όπως ο καρκίνος, αν και ο συνολικός αριθμός των θανάτων παραμένει αντικείμενο συζήτησης.

Η αποκλεισμένη ζώνη γύρω από το Τσερνόμπιλ θα παραμείνει ακατοίκητη για αρκετές δεκαετίες ακόμα, περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι ωστόσο εξακολουθούν σήμερα να ζουν σε περιοχές που είναι επισήμως χαρακτηρισμένες ως μολυσμένες.

Photo via: Αρχείο daddy-cool

Πολλοί άνθρωποι εμφάνισαν μετά από χρόνια σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως διαφόρων ειδών μορφές καρκίνου, καρδιακά νοσήματα, αγγειακές παθήσεις, ασθένειες του κυκλοφορικού, ενώ στη ζώνη της καταστροφής καταγράφηκαν αποβολές, γενετικές ανωμαλίες κλπ.

Πρόσφατη έρευνα πάντως διαπίστωσε οτι δεν υπήρξε καμία «πρόσθετη βλάβη στο DNA» των παιδιών που γεννήθηκαν από γονείς που είχαν εκτεθεί στην ακτινοβολία του Τσερνόμπιλ.

Όλα τα άρθρα για την μηχανή του χρόνου στο dedomeno.gr