Στην ανασκαφή του Κεραμεικού, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν 30 «πλάκες κατάρας» ηλικίας 2.500 ετών, που έδειξαν πως οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν κατάρες για να βλάψουν τους εχθρούς τους, ακόμα και μετά θάνατον. Οι πινακίδες, που βρέθηκαν σε ένα πηγάδι μαζί με άλλα αρχαία αντικείμενα, περιλάμβαναν εξαγωνικά κείμενα που επικαλούνταν τους θεούς του κάτω κόσμου.
Οι κατάρες διατύπωματαν με προσεκτικά επιλεγμένα πτώματα και συνδέονταν με την πίστη ότι το νερό, ως ιερό στοιχείο, μπορούσε να μεταφέρει αυτές τις κατάρες. Η ανακάλυψη αυτή ρίχνει φως στις πεποιθήσεις και τις πρακτικές της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας σχετικά με τη ζωή, τον θάνατο και τη μαγεία.
Πιο αναλυτικά
Οι Αρχαίοι Έλληνες φαίνεται πως ξεπερνούσαν τα όρια προκειμένου να εξοργίζουν τους εχθρούς τους.
Αυτό αποδεικνύουν οι 30 «πλάκες κατάρας» που προορίζονταν για τους νεκρούς και βρέθηκαν σε χώρο ανασκαφής του Κεραμεικού, όπου κάποτε βρισκόταν το κύριο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας.
Οι αρχαίοι Έλληνες έγραψαν μολύβδινες πινακίδες με κατάρες που προορίζονταν για τους εχθρούς τους τόσο πριν όσο και μετά το θάνατό τους.
Όπως αναφέρει η Haaretz, 30 τέτοιες πινακίδες ανακαλύφθηκαν σε ένα πηγάδι, 2.500 ετών που περιείχε επίσης άλλα ιστορικά αρχαιοελληνικά αντικείμενα, όπως αγγεία ανάμειξης κρασιού (κρατήρας), μαγειρικά σκεύη, πήλινα δοχεία που φέρνουν νερό, ξύλινα αντικείμενα και πολλά άλλα.
Το πιο συναρπαστικό εύρημα από αυτόν τον θησαυρό, ωστόσο, ήταν αναμφίβολα οι πλάκες. Σύμφωνα με την Jutta Stroszeck, διευθύντρια της ανασκαφής του Κεραμεικού στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, αυτά τα εξαγωνικά κείμενα ήταν μια προσπάθεια να «επικαλεστούν τους θεούς του κάτω κόσμου» για να φέρουν κακή θέληση σε όποιον είχε στόχο η κατάρα.
Για να διαβάσουν τις πλάκες, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια ψηφιακή τεχνική γνωστή ως απεικόνιση μετασχηματισμού ανάκλασης, η οποία καθιστά ακόμη και τις πιο μικρές επιγραφές ευανάγνωστες.
Με βάση τα αρχαία κείμενα που βρέθηκαν στην Κύπρο τη δεκαετία του 1930, οι κατάρες διέφεραν ανάλογα με το αν το θύμα ήταν ζωντανό ή νεκρό. Για να καταραστεί κανείς έναν ζωντανό εχθρό, έπρεπε να τοποθετήσει το εξαγωνικό δισκίο του μέσα στον τάφο ενός φρέσκου πτώματος που πέθανε πρόωρα ή κάτω από πρόωρες συνθήκες. Τέτοια πτώματα περιελάμβαναν άγαμα άτομα, θύματα πολέμου ή παιδιά.
Η πεποίθηση ήταν ότι αυτό το πτώμα, ανίκανο να ολοκληρώσει έναν «πλήρη κύκλο ζωής», θα μπορούσε να μεταφέρει την κατάρα από τον κόσμο των ζωντανών στον κάτω κόσμο.
Τέτοια εξάγωνα από την κλασική περίοδο (480-323 π.Χ.) έχουν ανακαλυφθεί σε τάφους στο παρελθόν, αλλά σπάνια μέσα σε πηγάδι. Γιατί λοιπόν βρέθηκαν αυτά μέσα σε ένα;
Μπορεί να έχει να κάνει με μια αλλαγή του νόμου στην αρχαία Αθήνα.
Ο Δημήτριος ο Φαληρός, ο οποίος κυβέρνησε την πόλη μεταξύ 317 και 307 π.Χ., εφάρμοσε ένα νέο νόμο σχετικά με τη διαχείριση των τάφων, ο οποίος απαγόρευε ρητά στους κατοίκους να ρίχνουν τις κατάρες τους στους τάφους των ανθρώπων.
Οι Έλληνες θεωρούσαν τα εξάγωνα και τα ξόρκια μέρος των μαύρων τεχνών και αυτός ο νόμος πιθανότατα είχε ως στόχο να αποθαρρύνει τους ανθρώπους από την άσκησή τους. Αντ ‘αυτού, ο νόμος ανάγκασε μόνο εκείνους που ρίχνουν κατάρες να γίνουν πιο δημιουργικοί για να εξασφαλίσουν πώς η κατάρα τους έφτασε στον κάτω κόσμο.
Για τους αρχαίους Έλληνες, το νερό ήταν ιερό και παρείχε άμεση σύνδεση με τον κάτω κόσμο. Αλλά το νερό πιστεύεται επίσης ότι προστατεύεται από νύμφες που «θα μπορούσαν να γίνουν πολύ άτακτες όταν το νερό τους είχε άσχημη αντιμετώπιση», σύμφωνα με τη Stroszeck.
Για να κατευνάσουν αυτές τις νύμφες τότε, οι Έλληνες συμπεριλάμβαναν επίσης προσφορές όταν έριχναν τα εξάγωνα τους στο πηγάδι, γι ‘αυτό πιθανότατα οι αρχαιολόγοι βρήκαν τόσα πολλά άλλα πράγματα με τις πινακίδες.
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν κατάρες για διάφορους λόγους: χρήματα, ευκαιρίες, αγάπη και μίσος. Οι κατάρες γράφονταν συνήθως από επαγγελματίες συγγραφείς κατάρας και συνήθως εκτελούνταν διακριτικά. Ωστόσο, υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι άνθρωποι ενοχλήθηκαν δημόσια.
Μέχρι στιγμής, έχουν αποκαλυφθεί περίπου 6.500 ταφές στον Κεραμεικό από τότε που ξεκίνησαν οι ανασκαφές το 1913. Αλλά το πηγάδι ηλικίας 2.500 ετών γεμάτο κατάρες δεν βρέθηκε μέχρι το 2016.
Τα 30 δισκία κατάρας βρίσκονται επί του παρόντος υπό εξέταση από ερευνητές.