Ο τερματισμός των πολέμων μπορεί να είναι πολύπλοκος και χρονοβόρος, αλλά είναι σίγουρο ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα του, δεν περίμεναν να βρουν όσα βρήκαν στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με ανάλυση του BBC, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι δεν θα είχαμε φτάσει σε αυτό το στάδιο στην Ουκρανία, χωρίς την πίεση του Τραμπ, αλλά η πρόοδος δεν ήταν τόσο γρήγορη ή απλή όσο πίστευε. Τον Δεκέμβριο του 2018, καθώς έκανε προεκλογική εκστρατεία για την προεδρία, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι είπε ότι οι διαπραγματεύσεις με τον Βλαντίμιρ Πούτιν θα ήταν αρκετά απλές. “Πρέπει να μιλήσετε με πολύ απλό τρόπο”, είπε στον Ουκρανό δημοσιογράφο Dmytro Gordon. ”Τι θέλετε, ποιοι είναι οι όροι σας;” Και θα τους έλεγα: “Εδώ είναι τα σημεία μας”. Θα συμφωνούσαμε κάπου στη μέση”.

Όπως φαίνεται όμως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η κατάσταση έγινε απείρως πιο περίπλοκη και  οι διαπραγματεύσεις είναι πολύ πιο δύσκολες. Και ο Τραμπ δεν το περίμενε. «Αν κερδίσουμε, νομίζω ότι θα το λύσουμε πολύ γρήγορα», έλεγε κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Και το πίστευε. Αλλά υπάρχουν πολλοί λόγοι που δεν μπορεί να τα καταφέρει και το BBC εντοπίζει πέντε:

Πρώτον: Η πίστη του προέδρου στη δύναμη της προσωπικής του διπλωματίας  μπορεί να ήταν άστοχη. Από καιρό πίστευε ότι οποιοδήποτε διεθνές πρόβλημα μπορεί να λυθεί εάν καθίσει με έναν άλλο ηγέτη και φτάσουν σε μια συμφωνία. Υπενθυμίζεται πως ο Τραμπ μίλησε για πρώτη φορά με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στις 12 Φεβρουαρίου, μια συνομιλία 1,5 ώρας που περιέγραψε ως «ιδιαίτερα παραγωγική». Στη συνέχεια μίλησε μαζί του στις 18 Μαρτίου, αλλά καμία επικοινωνία δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την άμεση ενδιάμεση εκεχειρία 30 ημερών που ήθελε ο Τραμπ.

Η μόνη ουσιαστική παραχώρηση που απέσπασε από τον Πούτιν ήταν μια υπόσχεση να τερματίσει τις ρωσικές επιθέσεις στις ουκρανικές ενεργειακές εγκαταστάσεις, μια δέσμευση που η Ουκρανία κατηγορεί την Ρωσία ότι την παραβίασε μέσα σε λίγες ώρες μετά την τηλεφωνική συνομιλία.

Δεύτερον: Ο Ρώσος πρόεδρος έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν σκοπεύει να βιαστεί. Τα πρώτα δημόσια σχόλιά του για τις διαπραγματεύσεις έγιναν την περασμένη εβδομάδα σε συνέντευξη Τύπου, έναν ολόκληρο μήνα μετά την τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Τραμπ. Ο Πούτιν έδειξε ότι ήταν αποφασιστικά αντίθετος στη στρατηγική δύο σταδίων των ΗΠΑ να επιδιώξουν μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός και μετά μια πιο μακροπρόθεσμη διευθέτηση.

Αντίθετα, είπε ότι οι όποιες συνομιλίες πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτό που θεωρεί ότι είναι «τα βαθύτερα αίτια του πολέμου», δηλαδή οι φόβοι του για την επέκταση της συμμαχίας του ΝΑΤΟ και για το ότι ίδια η ύπαρξη της Ουκρανίας ως κυρίαρχου κράτους αποτελούν απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας. Έθεσε επίσης λεπτομερείς ερωτήσεις και προϋποθέσεις που πρέπει να απαντηθούν και να εκπληρωθούν πριν μπορέσει να συμφωνηθεί οποιαδήποτε συμφωνία.

Τρίτον: Η στρατηγική των ΗΠΑ να κατευθύνουν την αρχική τους εστίαση στην Ουκρανία μπορεί να έχει κριθεί εσφαλμένα. Ο Λευκός Οίκος πίστευε ότι ο Πρόεδρος Ζελένσκι ήταν το εμπόδιο για την ειρήνη, ενώ δυτικοί διπλωμάτες αναγνωρίζουν ότι η ουκρανική κυβέρνηση άργησε να συνειδητοποιήσει πόσο πολύ είχε αλλάξει ο κόσμος με την άφιξη του Τραμπ. Όμως, η πίεση των ΗΠΑ στο Κίεβο που οδήγησε στην περιβόητη πλέον αντιπαράθεση στο Οβάλ Γραφείο κατανάλωσαν χρόνο, προσπάθεια και πολιτικό κεφάλαιο.

Επιδείνωσε επίσης τις διατλαντικές σχέσεις, φέρνοντας σε αντιπαράθεση την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ένα άλλο διπλωματικό πρόβλημα που χρειάστηκε χρόνο για να διευθετηθεί. Όλο αυτό το διάστημα ο Βλαντιμίρ Πούτιν καθόταν αναπαυτικά και απολάμβανε την παράσταση, αφιερώνοντας χρόνο.

Τέταρτον: Η απόλυτη πολυπλοκότητα της σύγκρουσης καθιστά δύσκολη κάθε επίλυση. Η ουκρανική προσφορά ήταν αρχικά για προσωρινή κατάπαυση του πυρός στον αέρα και στη θάλασσα. Η ιδέα ήταν ότι αυτό θα ήταν σχετικά απλό στην παρακολούθηση. Αλλά στις συνομιλίες της περασμένης εβδομάδας στη Τζέντα, οι ΗΠΑ επέμειναν ότι οποιαδήποτε άμεση κατάπαυση του πυρός θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τη γραμμή του μετώπου μήκους άνω των 1200 χιλιομέτρων στα ανατολικά.

Αμέσως αυτό έκανε πιο περίπλοκη την επιμελητεία της επαλήθευσης οποιασδήποτε κατάπαυσης του πυρός. Αυτό, φυσικά, στη συνέχεια απορρίφθηκε από τον Πούτιν. Αλλά ακόμη και η συμφωνία του στην πιο μετριοπαθή πρόταση – να τερματιστούν οι επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές – δεν είναι χωρίς προβλήματα.

Είναι οι λεπτομέρειες αυτής της πρότασης που θα απασχολήσουν μεγάλο μέρος των τεχνικών διαπραγματεύσεων που αναμένεται να διεξαχθούν στη Σαουδική Αραβία τη Δευτέρα. Στρατιωτικοί και ενεργειακοί εμπειρογνώμονες θα καταρτίσουν λεπτομερείς καταλόγους πιθανών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής – πυρηνικών ή άλλων – που ενδέχεται να χρειαστούν προστασία. Θα προσπαθήσουν επίσης να συμφωνήσουν ποια οπλικά συστήματα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται.

Αλλά η συμφωνία για τη διαφορά μεταξύ ενέργειας και άλλων μη στρατιωτικών υποδομών μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο. Υπενθυμίζεται πως Ουκρανία και Ρωσία δεν μιλούν μεταξύ τους. Συνεργάζονται χωριστά και διμερώς με τις ΗΠΑ, οι οποίες υπόσχονται να κάνουν μεταφορά δεδομένων και πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτό προσθέτει και πάλι στο χρόνο.

Πέμπτον: Η εστίαση των ΗΠΑ στα οικονομικά οφέλη μιας κατάπαυσης του πυρός απέσυρε την προσοχή από την προτεραιότητα του τερματισμού των μαχών. Ο Τραμπ έχει αφιερώσει χρόνο προσπαθώντας να συμφωνήσει σε μια συμφωνία-πλαίσιο που δίνει στις αμερικανικές εταιρείες πρόσβαση σε κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας. Κάποιοι το είδαν ως επένδυση των ΗΠΑ στο μέλλον της Ουκρανίας – άλλοι ως εκβιασμό για να πάρουν οι ΗΠΑ τους φυσικούς πόρους της χώρας.

Ο πρόεδρος Ζελένσκι υποστήριξε αρχικά ότι θα μπορούσε να συμφωνήσει σε μια συμφωνία μόνο εάν οι ΗΠΑ υποσχεθούν να παράσχουν στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας για να αποτρέψουν ενδεχόμενη μελλοντική ρωσική επιθετικότητα. Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε, λέγοντας ότι η παρουσία αμερικανικών εταιρειών εξόρυξης και εργαζομένων θα ήταν αρκετά αποτρεπτική.

Τελικά ο Ζελένσκι παραδέχτηκε την ήττα και είπε ότι θα συμφωνούσε σε μια συμφωνία ορυκτών χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας. Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, οι ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη υπογράψει τη συμφωνία, ελπίζοντας και πάλι να βελτιώσουν τους όρους, ενδεχομένως με την πρόσβαση ή ακόμη και την ιδιοκτησία των ουκρανικών πυρηνικών σταθμών.

Δηλαδή οι ΗΠΑ υπό τον Τραμπ θέλουν και τερματισμό του πολέμου, και καμία εγγύηση ασφαλείας στο Κίεβο και εκμετάλλευση των ορυκτών της Ουκρανίας, στο μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό. Αυτό στην Ελλάδα λέγεται «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο».