- Ο στρατός του Άσαντ κατέρρευσε λόγω χαμηλού ηθικού, εξάρτησης από ξένους συμμάχους και διαφθοράς, με τους αντάρτες να προχωρούν ανενόχλητοι προς τη Δαμασκό.
- Η αποχώρηση Ιρανών στρατιωτικών συμβούλων και η έλλειψη στρατηγικής άμυνας οδήγησαν σε σημαντική αποδιοργάνωση του συριακού στρατού, ο οποίος είχε σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και πόρους.
- Η διαφθορά και οι κακές συνθήκες εργασίας οδήγησαν σε λιποταξίες και αυξανόμενη απογοήτευση εντός των στρατευμάτων, με αποτέλεσμα την απώλεια εμπιστοσύνης και την αποτυχία να αντισταθούν στους αντάρτες.
Σε λίγο λιγότερο από δύο εβδομάδες, οι αντάρτες προέλαυσαν με χαρακτηριστική άνεση μέχρι την πρωτεύουσα Δαμασκό, ανατρέποντας τον πρώην πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ και τερματίζοντας ξαφνικά μια σύγκρουση 13 ετών, που είχε σκοτώσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους.
Για να εξηγήσει την εντυπωσιακή ανικανότητα του συριακού στρατού να προβάλλει και την ελάχιστη αντίσταση, το πρακτορείο Reuters μίλησε κάτω από καθεστώς ανωνυμίας με δώδεκα πηγές, συμπεριλαμβανομένων δύο Λιβανέζων του συριακού στρατού, τρεις ανώτερους Σύριους αξιωματικούς, δύο διοικητές ιρακινών πολιτοφυλακών που συνεργάζονται με τον συριακό στρατό, μια πηγή ασφαλείας της Συρίας και μια πηγή εξοικειωμένη με τη σκέψη της λιβανέζις ομάδας Χεζμπολάχ, ενός από τους κύριους στρατιωτικούς συμμάχους του Άσαντ.
Οι πηγές, μαζί με μια σειρά από έγγραφα πληροφοριών που εντόπισε το Reuters σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατιωτικό γραφείο στην πρωτεύουσα Δαμασκό, αποτυπώνουν με εύγλωττο τρόπο τη λεπτομερή εικόνα του τρόπου με τον οποίο ο άλλοτε ατρόμητος στρατός του Άσαντ είχε διαβρωθεί από το χαμηλό ηθικό των στρατευμάτων, τη μεγάλη εξάρτηση από ξένους συμμάχους και την αυξανόμενη οργή σε όλες τις τάξεις για την ανεξέλεγκτη διαφθορά.
Από τότε που ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος το 2011, η διοίκηση του στρατού του Άσαντ εξαρτιόταν από τις συμμαχικές ιρανικές ή χρηματοδοτούμενες από το Ιράν δυνάμεις του Λιβάνου και του Ιράκ για να παρέχουν τις καλύτερες μαχητικές τους μονάδες στη Συρία.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μεγάλο μέρος της επιχειρησιακής δομής της διοίκησης του συριακού στρατού βρίσκονταν στα χέρια Ιρανών στρατιωτικών συμβούλων και των συμμάχων τους στην πολιτοφυλακή.
Ωστόσο, πολλοί από τους Ιρανούς στρατιωτικούς συμβούλους έφυγαν την άνοιξη μετά τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Δαμασκό, και οι υπόλοιποι αναχώρησαν την περασμένη εβδομάδα, δήλωσαν μέλη της ιρακινής πολιτοφυλακής, που είχαν εργάστηκαν μαζί τους.
Κατά συνέπεια, το κέντρο διοίκησης και ελέγχου του συριακού στρατού δεν λειτουργούσε πλέον καλά μετά την αποχώρηση των αξιωματικών του Ιράν και της Χεζμπολάχ και ο στρατός δεν είχε αμυντική στρατηγική.
Αντίθετα, οι αντάρτες στα βορειοδυτικά, πολύ πιο αδύναμοι θεωρητικά από τον στρατό από άποψη αριθμητικής δύναμης, βρίσκονταν για χρόνια συγκροτημένοι υπό τις οδηγίες ενός ενιαίου κέντρου επιχειρήσεων που συντόνιζε τις ομάδες και τις μονάδες τους στη μάχη, ανέφερε έκθεση της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων μετά την πτώση του Χαλεπίου.
Καθώς το Χαλέπι δέχτηκε επίθεση στα τέλη Νοεμβρίου, οι μονάδες του στρατού δεν έλαβαν ένα σαφές σχέδιο άμυνας, αλλά τους είπαν να επεξεργαστούν μόνες τους κάποιο ή να επιστρέψουν στη στρατηγική πόλη Χομς και να προσπαθήσουν εκεί να ανασυνταχθούν, δήλωσαν δύο συριακές πηγές ασφαλείας.
Το Χαλέπι έπεσε χωρίς μεγάλη μάχη στις 29 Νοεμβρίου, μόλις δύο ημέρες μετά την έναρξη της επίθεσης των ανταρτών, προκαλώντας σοκ στον στρατό. Επί του πεδίου, υπήρχε ένα συριακό στράτευμα με σοβαρή έλλειψη συνοχής, όπως είπαν όλες οι πηγές, περιγράφοντας πολλές μονάδες που δεν επανδρώθηκαν επειδή οι αξιωματικοί δέχονταν δωροδοκίες για να αφήσουν στρατιώτες εκτός υπηρεσίας ή είχαν πει στους στρατιώτες να πάνε σπίτι τους και εισέπρατταν οι ίδιοι τους μισθούς τους.
Το 2020, ο συριακός στρατός είχε 130.000 άτομα, σύμφωνα με την έκθεση Military Balance της δεξαμενής σκέψης IISS, όπου τον περιγράφει ως σημαντικά εξαντλημένο από τον μακρύ εμφύλιο πόλεμο, αλλά και μεταμορφωμένο σε μια ακανόνιστα δομημένη οργάνωση, τύπου πολιτοφυλακής, επικεντρωμένη στην εσωτερική ασφάλεια.
Τις ημέρες πριν από την κατάρρευση του καθεστώτος την Κυριακή, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πληροφορίες για μεγάλα επίπεδα λιποταξίας και στρατιωτικών δυνάμεων που άλλαζαν πλευρές, καθώς και για πολλούς που διέφευγαν στο Ιράκ.
Σαφής ένδειξη ότι το καθεστώς ήταν απελπισμένο είναι έγγραφο της Διεύθυνσης Αεροπορικών Πληροφοριών, μια βασικής υπηρεσίας κοντά στην οικογένεια Άσαντ, που κατηγορούσε τους άντρες της για «χαλαρότητα» σε σημεία ελέγχου σε όλη τη χώρα και προειδοποίησε για τιμωρία «χωρίς επιείκεια» αν δεν πολεμούσαν.
Όμως παρά τις εντολές και τις απειλές, ένας αυξανόμενος αριθμός στρατιωτών και αξιωματικών άρχισαν να εγκαταλείπουν το στράτευμα, ανέφεραν όλες οι πηγές.
Αντί να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες ή ακόμα και τους άοπλους διαδηλωτές πολλά βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο δείχνουν στρατιώτες να εγκαταλείπουν τις στολές τους, να φορούν πολιτικά ρούχα και να πηγαίνουν στα σπίτια τους.
Τα τελευταία χρόνια, η διαφθορά και το χαμηλό ηθικό κυριαρχούσαν στις τάξεις του συριακού στρατεύματος.
Πολλοί αξιωματικοί μεσαίων βαθμών ήταν όλο και πιο θυμωμένοι που οι θυσίες και οι επιτυχίες του στρατού κατά τη διάρκεια του πολέμου δεν αντικατοπτρίστηκαν σε καλύτερες αμοιβές, συνθήκες και πόρους, είπαν δύο στρατιωτικοί, ένας πρόσφατα απόστρατος και ένας αξιωματικός που αποστάτησε.
Το 2020, η Ρωσία και η Τουρκία συμφώνησαν σε μια συμφωνία που πάγωσε τις γραμμές του μετώπου αφού ο Άσαντ ανακατέλαβε όλες τις μεγάλες πόλεις και τον κύριο αυτοκινητόδρομο που συνδέει τη Δαμασκό με το Χαλέπι, διαμελίζοντας περαιτέρω τη χώρα, που επίσης είχε μεγάλες περιοχές που ελέγχονταν από τους Κούρδους.
Η οικονομία της Συρίας συνέχισε να κλονίζεται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και τη μείωση της ξένης βοήθειας, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει ανεξέλεγκτος πληθωρισμός.
Ορισμένα διατάγματα του 2021 διπλασίασαν περίπου τους μισθούς των στρατιωτικών για να συμβαδίσουν με τον πληθωρισμό που ξεπέρασε το 100% εκείνο το έτος, όμως η αγοραστική τους δύναμη έπεσε γρήγορα ούτως ή άλλως καθώς η συριακή λίρα κατέρρευσε έναντι του δολαρίου.
Ο συνταγματάρχης Μακλούφ Μακλούφ, ο οποίος υπηρετούσε σε μια ταξιαρχία μηχανικών, είπε ότι αν κάποιος παραπονιόταν για διαφθορά καλούνταν άμεσα για ανάκριση σε στρατοδικείο, κάτι που του είχε συμβεί περισσότερες από μία φορές. Είχε σταθμεύσει με τη μονάδα του στη Χάμα, αλλά εγκατέλειψε τη θέση του πριν πέσει η πόλη στα χέρια των ανταρτών στις 5 Δεκεμβρίου.
Για να αντιμετωπίσει την προηγούμενη εξέγερση, η οποία είχε ξεκινήσει με διαδηλώσεις το 2011, ο Άσαντ βασίστηκε σε συμμάχους. Η Ρωσία έστειλε αεροσκάφη που βομβάρδισαν θέσεις ανταρτών, το Ιράν έστειλε στρατιωτικούς συμβούλους και μαχητές από τη Χεζμπολάχ. Ήρθαν επίσης πολιτοφυλακές από το Ιράκ που υποστηρίζονται από το Ιράν και μια άλλη ομάδα που σχημάτισε από Αφγανούς σιίτες μαχητές.
Η μαχητική τους ικανότητα έρχονται σε αντίθεση με τους στρατιώτες της Συρίας. Ένας διοικητής ιρακινής πολιτοφυλακής που υπηρετούσε κοντά στο Χαλέπι ανέφερε ότι μια συριακή διμοιρία στην περιοχή του, που προοριζόταν να αποτελείται από 30 στρατιώτες, είχε μόνο οκτώ, ενώ η Χεζμπολάχ και άλλες συμμαχικές πολιτοφυλακές αντιμετώπιζαν τις τακτικές συριακές δυνάμεις με κάτι παραπάνω από περιφρόνηση. Δεν τους εμπιστεύονταν για σημαντικές επιχειρήσεις και συχνά δεν πολεμούσαν μαζί τους, προσθέτουν οι πηγές.
Καθώς οι αντάρτες προχωρούσαν προς τη Χάμα και τη Χομς, η Ρωσία διεξήγαγε αεροπορικές επιδρομές εναντίον τους, όπως ανέφεραν και οι δύο πλευρές, όμως σε αντίθεση με τις προηγούμενες φάσεις του πολέμου, δεν υπήρχαν αποτελεσματικές χερσαίες δυνάμεις ικανές ώστε να επωφεληθούν.
«Η μάχη για τη Συρία χάθηκε από την πρώτη μέρα», συμφωνούν οι αναλυτές.
Πηγή: Reuters
