Οι τελευταίες στιγμές του Άσαντ στη Συρία

Ο Μπασάρ αλ Άσαντ δεν είχε εκμυστηρευθεί σχεδόν σε κανέναν τα σχέδιά του να διαφύγει από τη Συρία, καθώς η διακυβέρνησή του κατέρρεε. Αντίθετα, συνεργάτες, αξιωματούχοι ακόμη και συγγενείς αισθάνθηκαν εξαπατημένοι που κρατήθηκαν στο σκοτάδι, όπως δήλωσαν στο Reuters περισσότεροι από δώδεκα άνθρωποι με γνώση των γεγονότων.

Ώρες προτού δραπετεύσει για τη Μόσχα, ο Άσαντ διαβεβαίωσε μια συνάντηση περίπου 30 ηγετών του στρατού και της ασφάλειας στο υπουργείο Άμυνας το Σάββατο πως η ρωσική στρατιωτική υποστήριξη ήταν καθ΄όδον και κάλεσε τις χερσαίες δυνάμεις να αντισταθούν, σύμφωνα με έναν διοικητή που ήταν παρών και ζήτησε ανωνυμία προκειμένου να μιλήσει για το μπρίφινγκ.

Ούτε το πολιτικό προσωπικό είχε ενημερωθεί.

Ο Άσαντ είπε στον διευθυντή του προεδρικού του γραφείου το Σάββατο όταν τελείωσε τη δουλειά ότι πήγαινε στο σπίτι αλλά αντ΄αυτού κατευθύνθηκε στο αεροδρόμιο, σύμφωνα με έναν συνεργάτη στον στενό κύκλο του.

Κάλεσε επίσης τη σύμβουλο επικοινωνίας του, την Μπουτάινα Σααμπάν, και της ζήτησε να έρθει στο σπίτι του για να του γράψει μια ομιλία, είπε ο συνεργάτης. Έφθασε στο σπίτι για να ανακαλύψει ότι κανείς δεν ήταν εκεί.

«Ο Άσαντ δεν έκανε καν μια τελευταία στάση. Δεν συσπείρωσε καν τους στρατιώτες του», δήλωσε ο Ναντίμ Χούρι, εκτελεστικός διευθυντής του περιφερειακού κέντρου σκέψης Arab Reform Intitiative. «Άφησε τους υποστηρικτές του να αντιμετωπίσουν τη μοίρα τους».

Το Reuters δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει με τον Άσαντ στη Μόσχα, όπου του δόθηκε πολιτικό άσυλο. Οι συνεντεύξεις με 14 ανθρώπους που γνωρίζουν για τις τελευταίες ημέρες και ώρες του στην εξουσία σχηματίζουν την εικόνα ενός ηγέτη που ψάχνει για εξωτερική βοήθεια προκειμένου να παρατείνει την 24ετή διακυβέρνησή του προτού στηριχθεί στην απάτη και στη μυστικότητα προκειμένου να εξυφάνει την έξοδό του από τη Συρία τις πρώτες ώρες της Κυριακής.

Οι περισσότερες από τις πηγές, που περιλαμβάνουν συνεργάτες στον στενό κύκλο του τέως προέδρου, περιφερειακούς διπλωμάτες και πηγές ασφαλείας και υψηλόβαθμους Ιρανούς αξιωματούχους, ζήτησαν ανωνυμία ώστε να μπορέσουν να συζητήσουν ελεύθερα ευαίσθητα θέματα.

Ο Άσαντ δεν ενημέρωσε ούτε τον νεότερο αδελφό του, τον Μάχερ, διοικητή της επίλεκτης 4ης Μεραρχίας Τεθωρακισμένων του Στρατού, σχετικά με το σχέδιο εξόδου του, σύμφωνα με τρεις συνεργάτες. Ο Μάχερ πέταξε με ελικόπτερο στο Ιράκ και στη συνέχεια στη Ρωσία, είπε ένας από τους ανθρώπους με τους οποίους μίλησε το Ρόιτερς.

Τα ξαδέλφια του Άσαντ από τη πλευρά της μητέρας του, οι Έχαμπ και Έγιαντ Μαχλούφ, έμειναν κι αυτοί πίσω καθώς η Δαμασκός έπεφτε στα χέρα των ανταρτών, σύμφωνα με Σύρο συνεργάτη και Λιβανέζο αξιωματούχοι ασφαλείας. Οι δυο τους προσπάθησαν να διαφύγουν με αυτοκίνητο στον Λίβανο αλλά έπεσαν σε ενέδρα που τους έστησαν καθ΄οδόν αντάρτες που πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Έχαμπ και τραυμάτισαν τον Έγιαντ, είπαν. Δεν υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση του θανάτου και το Reuters δεν ήταν σε θέση να επαληθεύσει το συμβάν ανεξάρτητα.

Ο ίδιος ο Άσαντ διέφυγε από τη Δαμασκό με αεροπλάνο την Κυριακή, 8 Δεκεμβρίου, πετώντας κάτω από το ραντάρ και με κλειστό τον αναμεταδότη του αεροσκάφους, δήλωσαν δύο περιφερειακοί διπλωμάτες, ξεφεύγοντας από τους αντάρτες που εφορμούσαν στην πρωτεύουσα. Η δραματική έξοδος έβαλε τέλος στα 24 χρόνια εξουσίας του ιδίου και στη χωρίς διακοπή εξουσία της οικογένειάς του για μισό αιώνα και έφερε μια διακοπή σε 13 χρόνια εμφυλίου πολέμου.

Πέταξε στη ρωσική αεροπορική βάση Χμεϊμίμ, στη συριακή παράκτια πόλη Λαττάκεια, και από εκεί στη Μόσχα.

Η σύζυγος του Άσαντ, η Άσμα, και τα τρία παιδιά τους τον περίμεναν ήδη στη ρωσική πρωτεύουσα, σύμφωνα με τρεις πρώην στενούς συνεργάτες και υψηλόβαθμο περιφερειακό αξιωματούχο.

Βίντεο που δείχνουν την κατοικία του Άσαντ, την οποία κατέλαβαν οι αντάρτες και πολίτες που συνέρρευσαν στο προεδρικό συγκρότημα μετά την αναχώρησή του και έκαναν αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπονοούν μια βιαστική έξοδο, δείχνοντας μαγειρεμένο φαγητό στον φούρνο και πολλά προσωπικά αντικείμενα που έμειναν πίσω όπως οικογενειακά φωτογραφικά άλμπουμ.

Ρωσία και Ιράν: Καμία στρατιωτική σωτηρία

Δεν θα υπάρξει καμία στρατιωτική σωτηρία από τη Ρωσία, η επέμβαση της οποίας στο 2015 τον είχε βοηθήσει να αναστρέψει το κλίμα στον εμφύλιο πόλεμο υπέρ του Άσαντ ή από τον άλλο ένθερμο σύμμαχό του, το Ιράν.

Αυτό είχε καταστεί σαφές στον Σύρο ηγέτη τις ημέρες πριν από την έξοδό του, όταν επιδίωξε βοήθεια από διάφορες πλευρές σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρατηθεί στην εξουσία και να εξασφαλίσει την ασφάλειά του, σύμφωνα με τους ανθρώπους από τους οποίους πήρε συνέντευξη το Ρόιτερς.

Ο Άσαντ επισκέφθηκε τη Μόσχα στις 28 Νοεμβρίου, μία ημέρα μετά την επίθεση των συριακών ανταρτικών δυνάμεων στη βόρεια επαρχία Χαλέπι και την αστραπιαία προέλασή τους στη χώρα, όμως οι ικεσίες του για στρατιωτική επέμβαση συνάντησαν ώτα μη ακουόντων στο Κρεμλίνο που δεν ήταν πρόθυμο να παρέμβει, δήλωσαν τρεις περιφερειακοί διπλωμάτες.

Ο Χάντι αλ Μπάχρα, επικεφαλής του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης της Συρίας στο εξωτερικό, είπε πως ο Άσαντ δεν μετέφερε την πραγματικότητα της κατάστασης στους συνεργάτες του στη Συρία, επικαλούμενος μια πηγή στον στενό κύκλο του Άσαντ και έναν περιφερειακό αξιωματούχο.

“Είπε στους διοικητές και τους συνεργάτες του μετά το ταξίδι του στη Μόσχα ότι η στρατιωτική υποστήριξη ερχόταν”, πρόσθεσε ο Μπάχρα. “Τους έλεγε ψέματα. Το μήνυμα που έλαβε από τη Μόσχα ήταν αρνητικό”.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους προχθές, Τετάρτη, πως η Ρωσία κατέβαλε πολλές προσπάθειες προκειμένου να βοηθήσει να σταθεροποιηθεί η Συρία στο παρελθόν όμως προτεραιότητά της τώρα είναι η σύγκρουση στην Ουκρανία.

Τέσσερις μέρες μετά αυτό το ταξίδι, στις 2 Δεκεμβρίου, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί συναντήθηκε με τον Άσαντ στο Δαμασκό. Μέχρι τότε οι αντάρτες της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) είχαν καταλάβει τον έλεγχο της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, του Χαλεπιού, και εφορμούσαν προς τον νότο καθώς οι κυβερνητικές δυνάμεις κατέρρεαν.

Ο Άσαντ ήταν εμφανώς στρεσαρισμένος στη διάρκεια της συνάντησης και παραδέχθηκε πως ο στρατός του ήταν πολύ αποδυναμωμένος για να προβάλει αποτελεσματική αντίσταση, δήλωσε υψηλόβαθμος Ιρανός διπλωμάτης στο Ρόιτερς.

Ωστόσο ο Άσαντ δεν ζήτησε ποτέ η Τεχεράνη να αναπτύξει δυνάμεις στη Συρία, σύμφωνα με δύο υψηλόβαθμους Ιρανούς αξιωματούχους που είπαν πως καταλάβαινε πως το Ισραήλ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε τέτοια παρέμβαση ως πρόσχημα για να στοχοποιήσει ιρανικές δυνάμεις στη Συρία ή ακόμη και στο ίδιο το Ιράν.

Το Κρεμλίνο και το ρωσικό υπουργείο Εξωτειρκών αρνήθηκαν να σχολιάσουν αυτό το άρθρο, ενώ το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών δεν ήταν άμεσα διαθέσιμο για σχόλια.

Ο Άσαντ αντιμέτωπος με την πτώση του

Αφού εξάντλησε τις επιλογές του, ο Άσαντ αποδέχθηκε τελικά το αναπότρεπτο της πτώσης του και αποφάσισε να φύγει από τη χώρα, βάζοντας τέλος στη διακυβέρνηση της οικογένειάς του από το 1971.

Τρία μέλη του στενού κύκλου του Άσαντ δήλωσαν πως αρχικά ήθελε να καταφύγει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα καθώς οι αντάρτες καταλάμβαναν το Χαλέπι και τη Χομς και προωθούνταν προς τη Δαμασκό.

Είπαν πως το αίτημά του απορρίφθηκε από τα Εμιράτα που φοβούνταν μια διεθνή αντίδραση για τη φιλοξενία μιας προσωπικότητας που υπόκειται σε αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις για φερόμενη χρήση χημικών όπλων σε μια καταστολή των εξεγερθέντων, κατηγορίες που ο Άσαντ απέρριψε ως χαλκευμένες.

Η κυβέρνηση των ΗΑΕ δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχόλια.

Ωστόσο η Μόσχα, αν και απρόθυμη να επέμβει στρατιωτικά, δεν ήταν έτοιμη να εγκαταλείψει τον Άσαντ, σύμφωνα με ρωσική διπλωματική πηγή που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, που συμμετείχε στο φόρουμ της Ντόχα στο Κατάρ το Σάββατο και την Κυριακή, ηγήθηκε της διπλωματικής προσπάθειας προκειμένου να εξασφαλίσει την ασφάλεια του Άσαντ, εμπλέκοντας την Τουρκία και το Κατάρ ώστε να αξιοποιήσουν τις διασυνδέσεις τους με την HTS προκειμένου να διασφαλίσουν την ασφαλή έξοδο του Άσαντ προς τη Ρωσία, δήλωσαν δύο περιφερειακοί αξιωματούχοι.

Δυτική πηγή ασφαλείας δήλωσε πως ο Λαβρόφ “έκανε ό,τι μπορούσε” προκειμένου να εξασφαλίσει την ασφαλή αναχώρηση του Άσαντ.

Το Κατάρ και η Τουρκία έκαναν διευθετήσεις με την HTS προκειμένου να διευκολύνουν την έξοδο του Άσαντ, δήλωσαν τρεις από τις πηγές, παρά τον επίσημο ισχυρισμό των δύο χωρών ότι δεν είχαν επαφές με την HTS, η οποία θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ.

Η Μόσχα συντονίστηκε επίσης με γειτονικά κράτη προκειμένου να διασφαλίσει ότι ένα ρωσικό αεροπλάνο που έφευγε από τον συριακό εναέριο χώρο με τον Άσαντ πάνω σε αυτό δεν θα αναχαιτιζόταν ούτε θα ετίθετο στο στόχαστρο, δήλωσαν τρεις από τις πηγές.

Το υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ δεν απάντησε αμέσως σε ερωτήσεις για την έξοδο του Άσαντ, ενώ το Ρόιτερς δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει με την HTS για σχόλια. Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε πως δεν υπήρξε ρωσικό αίτημα να χρησιμοποιηθεί ο τουρκικός εναέριος χώρος για την πτήση του Άσαντ, αν και δεν είπε αν η Άγκυρα συνεργάστηκε με την HTS προκειμένου να διευκολύνει τη διαφυγή του.

Ο τελευταίος πρωθυπουργός του Άσαντ, ο Μοχάμεντ Τζαλάλι, είπε πως μίλησε με τον τότε πρόεδρο τηλεφωνικώς στις 10:30 το βράδυ του Σαββάτου.

«Στο τελευταίο τηλεφώνημά μας, του είπα πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση και πως υπάρχει τεράστιος εκτοπισμός (ανθρώπων) από τη Χομς προς τη Λαττάκεια… ότι υπήρχε πανικός και τρόμος στους δρόμους», δήλωσε στο σαουδαραβικής ιδιοκτησίας δίκτυο Al Arabiya αυτή την εβδομάδα.

«Απάντησε: “Αύριο, θα δούμε”, πρόσθεσε ο Τζαλάλι. “Αύριο, αύριο”, ήταν το τελευταίο πράγμα που μου είπε».

Ο Τζαλάλι είπε πως προσπάθησε να τηλεφωνήσει στον Άσαντ ξανά την αυγή της Κυριακής, αλλά δεν υπήρξε απάντηση.