- Ένα ευρέως διαθέσιμο αντικαταθλιπτικό φάρμακο, η βορτιοξετίνη, έχει δείξει υπόσχεση στην καταστολή της ανάπτυξης του γλοιοβλαστώματος, ενός θανατηφόρου καρκίνου του εγκεφάλου, με αυξημένα ποσοστά επιβίωσης έως και 30% σε προκλινικές δοκιμές.
- Οι έρευνες έδειξαν ότι η βορτιοξετίνη, που είναι ήδη εγκεκριμένη από τον FDA για τη θεραπεία της κατάθλιψης, μπορεί να λειτουργήσει ως συμπληρωματική θεραπεία για τον καρκίνο, αν και απαιτούνται κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους για να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητά της.
- Η μελέτη επικεντρώθηκε σε 132 φάρμακα, ανακαλύπτοντας ότι συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά μπορούν να καταστέλλουν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων, με την ενεργοποίηση σημάτων που περιορίζουν τη διαίρεση των κυττάρων, προσφέροντας ελπίδες για τη θεραπεία του γλοιοβλαστώματος.
Ένα ευρέως διαθέσιμο και οικονομικό αντικαταθλιπτικό φάρμακο μπορεί σύντομα να σώζει ζωές σε μια τελείως διαφορετική ασθένεια, όπως ο καρκίνος εγκεφάλου, σύμφωνα με τα όσα δείχνουν οι δοκιμές στην προκλινική φάση.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature Medicine, δείχνει ότι η ανάπτυξη του πιο επιθετικού και θανατηφόρου καρκίνου του εγκεφάλου, του γλοιοβλαστώματος, καταστέλλεται αποτελεσματικά τόσο σε δείγματα ανθρώπινου ιστού ex vivo όσο και σε ζωντανά ποντίκια. Ο τρόπος είναι η χορήγηση ενός ήδη εγκεκριμένου από τον FDA αναστολέα σεροτονίνης, ο οποίος χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
Πονοκέφαλος: Πότε μπορεί να είναι σύμπτωμα όγκου στον εγκέφαλο – Τα σημάδια που πρέπει να προσέξετε
Δεν πρόκειται για τη βασική θεραπεία, αλλά μπορεί να προσφέρει κάποια ανακούφιση και να αποτελέσει αποτελεσματικό μέρος ενός θεραπευτικού σχήματος για τους ασθενείς με γλοιοβλάστωμα. Οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους είναι το επόμενο βήμα. Οι ασθενείς δεν πρέπει να χρησιμοποιούν το φάρμακο από μόνοι τους σε αυτό το στάδιο.
«Το πλεονέκτημα της βορτιοξετίνης είναι ότι είναι ασφαλής και πολύ οικονομική. Καθώς το φάρμακο είναι ήδη εγκεκριμένο, δεν χρειάζεται να υποβληθεί ξανά σε μια τέτοια διαδικασία και θα μπορούσε σύντομα να συμπληρώσει τη συνήθη θεραπεία για αυτόν τον θανατηφόρο όγκο εγκεφάλου», αναφέρει ο νευρολόγος Michael Weller από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ζυρίχης στην Ελβετία.
Καρκίνος εγκεφάλου: Τι είναι το γλοιβλάστωμα και πώς αντιμετωπίζεται
Το γλοιοβλάστωμα είναι σπάνιο, αλλά όταν εμφανίζεται, είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί. Ο όγκος εμφανίζεται συνήθως στον εγκέφαλο ή στο εγκεφαλικό στέλεχος που συνδέει τον εγκέφαλο και την παρεγκεφαλίδα με τον νωτιαίο μυελό.
Δεν υπάρχει θεραπεία, κάτι που σημαίνει ότι συνήθως είναι θανατηφόρο, με περίπου το 95% των ασθενών να πεθαίνουν μέσα σε πέντε χρόνια. Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία, και μερικές φορές χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση όσο το δυνατόν περισσότερου όγκου.
Μια μη επεμβατική θεραπεία που θα μπορούσε να συμπληρώσει τις υπάρχουσες παρεμβάσεις για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων θα ήταν σημαντική για τους γιατρούς, αλλά δεδομένου ότι λίγα αντικαρκινικά φάρμακα μπορούν να διαπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, οι επιλογές είναι περιορισμένες.
Πώς διεξήχθη η μελέτη για τα αντικαταθλιπτικά και τον καρκίνο του εγκεφάλου
Υπό την καθοδήγηση της μοριακής βιολόγου Sohyon Lee από το ETH Zurich, μια ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε καλλιεργημένο ανθρώπινο ιστό από δείγματα που δωρήθηκαν από ασθενείς με γλοιοβλάστωμα που υποβλήθηκαν σε θεραπευτική χειρουργική επέμβαση, για να δουν αν κάποια υπάρχοντα φάρμακα θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικά στην καταστολή της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων.
Χρήση κινητών τηλεφώνων και καρκίνος του εγκεφάλου-Νεότερα δεδομένα
Επικεντρώθηκαν κυρίως σε αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αντιψυχωσικά και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη νόσο Πάρκινσον. Συνολικά, δοκίμασαν 132 φάρμακα σε ιστό που καλλιεργήθηκε από 27 ασθενείς με γλοιοβλάστωμα, καταγράφοντας περισσότερες από 2.500 αντιδράσεις φαρμάκων.
Βρέθηκε, αναπάντεχα, ότι μερικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα ήταν αποτελεσματικά στην καταστολή της ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων, συμπεριλαμβανομένου ενός αναστολέα σεροτονίνης που ονομάζεται βορτιοξετίνη.
Μια από τις δράσεις της βορτιοξετίνης είναι να ενεργοποιεί έναν «καταρράκτη» σημάτων (signaling cascades), μια σειρά αντιδράσεων σε ένα κύτταρο που ξεκινούν από ένα ερέθισμα. Αυτοί οι «καταρράκτες» καταστέλλουν τη διαίρεση των κυττάρων, η οποία είναι ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσονται και εξαπλώνονται οι καρκίνοι.
Οι προσομοιώσεις σε υπολογιστή αποκάλυψαν ότι η ταυτόχρονη ενεργοποίηση των νευρικών και καρκινικών κυττάρων ήταν απαραίτητη για την καταστολή του καρκίνου, και γι’ αυτό μόνο μερικά από τα αντικαταθλιπτικά ήταν αποτελεσματικά – δεν λειτουργούν όλα με τον ίδιο τρόπο.
Ελπιδοφόρα ευρήματα
Το επόμενο βήμα ήταν να δοκιμάσουν τα φάρμακα σε έναν ζωντανό οργανισμό: ποντίκια με γλοιοβλάστωμα. Τα ποντίκια με όγκους γλοιοβλάστωματος χωρίστηκαν σε ομάδες. Η ομάδα ελέγχου δεν έλαβε καμία θεραπεία, ενώ μια δεύτερη ομάδα ποντικών θεραπεύτηκε με το SSRI αντικαταθλιπτικό σιταλοπράμη. Τέλος, μια τρίτη ομάδα θεραπεύτηκε με βορτιοξετίνη.
Οι συγκρίσεις 38 ημέρες μετά την εμφύτευση του όγκου έδειξαν ότι η ομάδα που έλαβε βορτιοξετίνη είχε σημαντικά λιγότερη ανάπτυξη και διεισδυτικότητα του όγκου σε σύγκριση με τις ομάδες ελέγχου και σιταλοπράμης, οι οποίες είχαν παρόμοια αποτελέσματα μεταξύ τους.
Σε μια επόμενη δοκιμή, μια άλλη ομάδα ποντικών με γλοιοβλάστωμα θεραπεύτηκε με τα συνήθη φάρμακα χημειοθεραπείας. Μια άλλη ομάδα έλαβε βορτιοξετίνη, ενώ μια τρίτη δεν έλαβε καμία άλλη θεραπεία.
Αντίστοιχα, η ομάδα που έλαβε βορτιοξετίνη είχε αυξημένα ποσοστά επιβίωσης 20-30% σε σύγκριση με την ομάδα που έλαβε μόνο χημειοθεραπεία, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα. Με τόσο υποσχόμενα προκλινικά αποτελέσματα, οι επιπλέον δοκιμές σε ανθρώπους μπορεί να αποκαλύψουν αν ήδη διαθέτουμε μια θεραπεία για το γλοιοβλάστωμα που είναι έτοιμη να αναπτυχθεί.
«Δεν γνωρίζουμε ακόμα αν το φάρμακο λειτουργεί στους ανθρώπους και ποια δόση είναι απαραίτητη για να καταπολεμήσει τον όγκο, γι’ αυτό και είναι απαραίτητες οι κλινικές δοκιμές», προειδοποιεί ο Weller. «Η λήψη φαρμάκων χωρίς τη συνταγή γιατρού θα ήταν ένας ανυπολόγιστος κίνδυνος».
Ωστόσο, το φάρμακο δίνει περισσότερες ελπίδες για τη θεραπεία αυτού του καταστροφικού καρκίνου απ’ ό,τι έχουμε δει εδώ και καιρό σε περίπου 250.000 ανθρώπους που διαγιγνώσκονται με γλοιοβλάστωμα κάθε χρόνο.
Το λάθος που κάνουμε το πρωί και αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του εγκεφάλου και του λάρυγγα
«Ξεκινήσαμε με αυτόν τον τρομερό όγκο και βρήκαμε υπάρχοντα φάρμακα που τον καταπολεμούν», λέει ο μοριακός βιολόγος Berend Snijder από το ETH Zurich. «Βλέπουμε το πώς και γιατί λειτουργούν και σύντομα θα μπορέσουμε να τα δοκιμάσουμε σε ασθενείς».
